Minęły piękne dni Aranjuezu…odeszła bezpowrotnie na kilka lat nadzieja, że możliwy jest budżet państwa bez deficytu, bez dalszego zadłużania się. Pandemia i jej skutki gospodarcze zmuszają rząd do aktywnego wydatkowania nie tylko środków będących dziś do dyspozycji, ale również tych, których jeszcze nie zarobiliśmy. Nikt już nie pamięta, że postulowano kiedyś ograniczenie roli państwa do zadań „stróża nocnego”. Dziś Unia Europejska i wszystkie jej państwa prześcigają się w interwencjonizmie, we wsparciu gospodarki ze środków publicznych.
Pamiętamy początek lat dziewięćdziesiątych, pozostawienie decyzji w sprawie przyszłości przedsiębiorstw „niewidzialnej ręce rynku”. Skutki ówczesnej recesji ponosimy do dziś i już wiemy, że lepiej reagować niż nie reagować, zwłaszcza wówczas, gdy wszyscy wokół podejmują interwencje. A skuteczność reakcji ocenić będziemy mogli dopiero za jakiś czas.
Uchwalona przez Sejm, skierowana do Senatu ustawa budżetowa na przyszły, 2021 rok podporządkowana jest tej wizji polityki państwa. Polityki aktywnej, ratującej dziś sytuację, niestety – koszty trzeba będzie kiedyś zapłacić. Miejmy nadzieję, że będzie łatwiej wypełnić tę lukę dzięki skuteczności kolejnych tarcz finansowych.
Ustawa budżetowa na rok 2021 przyjęta przez Sejm 17 grudnia 2020 r. i skierowana do Senatu (gdzie tradycyjnie wprowadzane są raczej tylko drobniejsze poprawki) przewiduje łączną kwotę podatkowych i niepodatkowych dochodów budżetu państwa w wysokości 404.484.028 tys. zł, zaśłączną kwotę wydatków budżetu państwa w wysokości 486.784.028 tys. zł.Kumulowany od stycznia deficyt budżetu państwa 31 grudnia 2021 r. nie powinien przekroczyć 82.300.000 tys. zł. Są to oczywiście wartości prognozowane: dochody nie powinny być mniejsze, a wydatki – większe, niż w prognozie. I różnica między nimi na koniec roku nie powinna przekroczyć planowanego deficytu.
W wyodrębnionym budżecie środków europejskich prognozowane dochody to80.475.876 tys. zł, prognozowane wydatki87.340.722 tys. zł, a więc i wynik ujemny:–6.864.846 tys. zł.
Przyrost zadłużenia Państwa na dzień 31 grudnia 2021 r. z tytułu zaciągniętych i spłaconych kredytów lub pożyczek oraz emisji ispłaty skarbowych papierów wartościowych nie może przekroczyć kwoty 180.000.000 tys. zł. Natomiast poręczenia i gwarancje mogą być udzielane przez Skarb Państwa do łącznej kwoty 500.000.000 tys. zł.Minister Finansów m.in. może pożyczyć Bankowi Gospodarstwa Krajowego na zwiększenie funduszy własnychdo 2.000.000 tys. zł, Bankowemu Funduszowi Gwarancyjnemu – do 12.000.000 tys. zł, jednostkom samorządu terytorialnego w ramach postępowania naprawczego lub ostrożnościowego – do 250.000 tys. zł, Funduszowi Ubezpieczeń Społecznych na wypłatę świadczeń gwarantowanych przez państwo – do 12.000.000 tys. zł.
Ustawa ustala tzw. średnioroczny wskaźnik wzrostu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej w wysokości 100,0%, co oznacza w istocie, że w sferze budżetowej generalnie nie będzie podwyżek płac.
W tej ogólnej regule są wyjątki, m.in. przewidziano środki na podwyżki płac nauczycieli zatrudnionych w państwowych szkołach.Zamrożenie płac w sferze budżetowej na ubiegłorocznym poziomie oznacza w istocie ich realne obniżenie. Jak silne będzie to obniżenie, jak dotkliwe, zależy to poziomu inflacji. Rząd przyjmuje optymistycznie niską stosunkowo inflację. Prognozowany średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem wynosi zgodnie z ustawą budżetową 101,8%. Jedynie dla celów emerytalno-rentowych przyjęto wyższą wartość. Prognozowany średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów wynosi 102,1%.
Ustala się etaty Policji w liczbie 103.395, w tym 103.309 etatów w jednostkach organizacyjnych Policji. Zapewne pozostanie sporo wakatów. Limit mianowań urzędników służby cywilnej wynosi symboliczne 30 osób, czyli służba cywilna, która w naszych, polskich warunkach zdecydowanie się nie sprawdziła, nie rozwija się, a redukuje.
Prognozowane przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej w przyszłym roku wynosi 5.259 zł. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w trzecim kwartale br. według GUS wyniosło 5.168,93 zł, a więc płace mają minimalnie (ok. 1,5-2%) wzrosnąć.
W zestawieniu programów wieloletnich, podlegających finansowaniu budżetowemu w 2021 r., załączonym do budżetu, znajdujemy m.in. Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2014-2023 (z perspektywą do 2025 r.), Krajowy Program Kolejowy do 2023roku,tzw. pomoc w zakresie finansowania kosztów zarządzania infrastrukturą kolejową, w tym jej utrzymania i remontów do 2023 roku orazRządowy Program Uzupełniania Lokalnej i Regionalnej Infrastruktury Drogowej – Mosty dla Regionów.
Do budżetuzałączono plany finansowe państwowych funduszy celowych, w tym m.in. z obszaru szeroko rozumianego transportu – Funduszu – Centralnej EwidencjiPojazdów i Kierowców, Funduszu Dróg Samorządowych i Funduszu Rozwoju Przewozów Autobusowych o Charakterze Użyteczności Publicznej.
Coroczna ustawa budżetowa jest przedmiotem szerokiej debaty parlamentarnej. Ten zawsze rządowy projekt jest deklaracją poglądów dominującej siły politycznej co do planowanych przedsięwzięć podejmowanych przy użyciu najważniejszego w gospodarce narzędzia- pieniędzy. Ale jest też zobowiązaniem władzy. Rząd obiecuje nam więc stosunkowo niską (ok. 2%) inflację i silne wsparcie przedsiębiorców, umożliwiające im przetrwanie do lepszych czasów.
P.S. „Minęły piękne dni Aranjuezu”,to przysłowie stosowane wówczas, gdy przychodzi pożegnać się komfortem. Utratę luksusowej rezydencji w Aranjuezie pod Madrytem królowie hiszpańscy boleśnie przeżyli. Ale my doczekamy pomyślności po zakończeniu pandemii.
Piotr Świątecki
