W poprzednim numerze „Wolnej Drogi” rozpoczęliśmy wakacyjny cykl podróży po muzeach i skansenach kolejowych zlokalizowanych na terenie Polski. Opisaliśmy głównie powstanie Muzeum Kolejnictwa, przekształcone następnie w Stację Muzeum w Warszawie. Dziś chcemy zabrać państwa w dalszą podróż. W ten sposób trafiamy do Skansenu taboru kolejowego w Chabówce.
Skansen jest dość młodą instytucją, gdyż istnieje zaledwie od 11 czerwca 1993 roku. Obecnie znajduje się w strukturach PKP CARGO. Gromadzenie eksponatów kolejowych rozpoczęto w połowie lat 80-tych. Było to związane z postępującą elektryfikacją kolejnych linii kolejowych.
Na ekspozycję trafiały więc systematycznie wycofywane z ruchu parowozy, wagony osobowe i towarowe. Znajdziemy w skansenie także lokomotywy elektryczne i spalinowe oraz pługi i żurawie. Niektóre z nich zostały przywrócone do ruchu. Skansen dysponuje najliczniejszą kolekcją zabytkowego taboru kolejowego.
Poza pojazdami kolejowymi w placówce zlokalizowano urządzenia przeznaczone do konserwowania lokomotyw parowych. Jednym z cenniejszych eksponatów placówki jest lokomotywa parowa Tkb-1479, która została wyprodukowana w 1877 roku w Berlinie i jest obecnie najstarszym zachowanym parowozem w Polsce.
Warto dodać, że infrastruktura techniczna w Chabówce jest przystosowana na wykonywania napraw zabytkowych lokomotyw oraz wagonów.
Również w 1993 roku powstała Stała Wystawa Pomorskich Kolei Wąskotorowych w Gryficach. Choć przyznać trzeba, że jej poprzednikiem było Muzeum i skansen kolei wąskotorowych Pomorza Zachodniego, który funkcjonował od 1973 roku.
Skansen działa obecnie w strukturach Muzeum Narodowego w Szczecinie. Do cennych zabytków Gryfickiego Skansenu należą parowozy typu Tyn6 wyprodukowanych w zakładach metalurgicznych AG Vulcan Stettin. Dalsze pochodzą z zakładów KraussMaffei (München) oraz fabryki Orenstein/Koppel (Berlin). Wszystkie zostały wyprodukowane w latach 1909-1928. Wystawę wzbogacają polskie lokomotywy, wyprodukowane w latach 50. XX w. w Pierwszej Fabryce Lokomotyw w Chrzanowie.
W Kościerzynie działa Muzeum Kolejnictwa, które od 2009 roku jest częścią Muzeum Ziemi Kościerskiej. Wcześniej placówką zawiadywało PKP CARGO. Muzeum mieści się w dawnej parowozowni. Znajdziemy tam liczne parowozy z niemal wszystkich serii przemierzających polskie drogi żelazne.
Ciekawym eksponatem jest wagon motorowy SR61. Powstały tylko dwa egzemplarze, które były eksploatowane przez PKP do prac rewizyjnych przy konserwacji sieci trakcyjnej. wagon SR61-001 z dniem 28 lutego 1976 roku otrzymał przydział do lokomotywowni Gdynia Grabówek. W październiku 1976 roku w lokomotywowni Malbork nastąpiło uroczyste przekazanie kluczy przez DRKP Olsztyn do pojazdu dla DRKP Gdynia. Potem pojazd w listopadzie 1976 roku był prezentowany na stacji Warszawa Główna w obecności ówczesnego ministra komunikacji Janusza Kamińskiego.
W maju 1977 roku odbyła się prezentacja SR61-001 na stacji Ustroń Polana uczestnikom konferencji „20 lat trakcji elektrycznej śląskiej DOKP”. W trakcie eksploatacji SR61-001 przechodził trzy naprawy okresowe, którą dokonał MD Malbork w 1982 roku, a pozostałe dwie MD Chojnice w roku 1988 i 1991. W 1996 roku zaprzestano jego eksploatacji, po czym został przeniesiony do skansenu w Kościerzynie.
Ponadto w Kościerzynie obejrzeć możemy pociąg ratunkowy, wagon kolei linowej na Gubałówkę oraz skład pociągu wąskotorowego. Łącznie w ekspozycji znajduje się 45 jednostek taboru.
Dzisiejszy cykl zakończymy w Muzeum Kolei Wąskotorowej w Wenecji, które zostało otwarte 1 października 1972 roku i ma to być największe muzeum kolei wąskotorowej w Europie. Muzeum Kolei Wąskotorowej w Wenecji jest oddziałem Muzeum Ziemi Pałuckiej z siedzibą w Żninie.
Do eksponatów Muzeum należy głównie tabor wąskotorowy, który w czasach dawniejszych funkcjonował m.in. na Żnińskiej Kolei Powiatowej oraz Bydgosko-Wyrzyskich Kolejach Dojazdowych. Część wystawianych wagonów i lokomotyw jest otwarta i umożliwia zwiedzanie ich wewnątrz.
W kolejnym numerze omówimy pozostałe skanseny kolejowe na terenie naszego kraju, czym zakończymy ten wakacyjny przewodnik po muzeach i skansenach kolejowych.
Krzysztof Drozdowski
krzysztof.drozdowski@wolnadroga.pl
(Fot. TKb-1479 w Chabówce)
