16 stycznia br. Sejm przyjął ustawę budżetową na rok 2019. Już 24 stycznia 2019 r. bez poprawek przegłosował ją Senat; tym sposobem z lekkim, akceptowalnym opóźnieniem plan finansowy Państwa uzyskał moc prawną. Zgodnie z zasadami prawa finansowego i tak, do chwili uchwalenia budżetu zainteresowani odnosili się do jego projektu (tzw. prowizorium budżetowego). Takiego kraju, jak Polska, nie stać bowiem na to, co stało się na początku bieżącego roku w Stanach Zjednoczonych. Nie stać nas na shutdown – na zamknięcie znacznej części państwowych (w USA– federalnych) organizacji i wstrzymanie znacznej części usług publicznych do czasu przyznania, przez parlament, środków na ich finansowanie. U nas do czasu przyjęcia corocznego budżetu podstawą wydatków jest jego projekt. Dlatego, zgodnie z jej ostatnim przepisem, ustawa budżetowa na 2019 r. wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, ale z mocą wsteczną – od dnia 1 stycznia 2019 r.
Szkieletem budżetu państwa są trzy planowane wartości: dochody, wydatki i deficyt budżetu Państwa. Łączna kwota planowanych podatkowych i niepodatkowych dochodów budżetu państwa to 387.734.520 tys. zł., łączna kwota wydatków budżetu państwa – 416.234.520 tys. zł. Należy pamiętać, że nie są to sztywne wartości; nawet w rodzinie trudno jest ustalić wydatki na najbliższy tydzień z dokładnością do złotówki; co dopiero ustalenie wydatków na rok w całym państwie.
Dochody budżetu państwa przewidziane w budżecie państwa to wartość szacowana, prawdopodobna; w rzeczywistości mogą być wyższe lub niższe. Podobnie jest z wydatkami; ważne, by zgadzał się wynik, tj. by deficyt budżetu państwa, wymagający dodatkowego finansowania, nie przekroczył założonej wielkości.
W tegorocznej ustawie budżetowej deficyt budżetu państwa ustala się na dzień 31 grudnia 2019 r. na kwotę nie większą niż 28.500.000 tys. zł. Oznacza to, że rząd się zobowiązuje, iż różnica między wydatkami a dochodami obliczona dla ostatniego dnia bieżącego, 2019 r., nie powinna być większa. Państwo wydaje pieniądze cały rok i cały rok otrzymuje dochody, relacje pomiędzy wydatkami i dochodami w ciągu roku mogą się różnie kształtować, ważne jest jednak, by na koniec, w podsumowaniu, luka (deficyt, brak) nie przekroczyła założonej wielkości.
Dochody budżetu państwa powiększone o wpływy o charakterze zwrotnym, służące finansowaniu deficytu budżetowego, składają się na przychody. I odpowiednio ustalono kwotę planowanych przychodów budżetu państwa w wysokości 347.522.148 tys. zł, łączną kwotę planowanych rozchodów budżetu państwa w wysokości 303.456.857 tys. zł, zaś planowane saldo przychodów i rozchodów budżetu państwa ustalono na kwotę 44.065.291 tys. zł.
Przyrost zadłużenia na dzień 31 grudnia 2019 z tytułu zaciągniętych i spłaconych kredytów lub pożyczek oraz emisji i spłaty skarbowych papierów wartościowych nie może przekroczyć kwoty 100.000.000 tys. zł. Ograniczenie to nie ma zastosowania do emisji skarbowych papierów wartościowych przeznaczonych na przedterminową spłatę, wykup lub zamianę innych niż skarbowe papiery wartościowe zobowiązań Skarbu Państwa, a także na spłatę zobowiązań Skarbu Państwa wynikających z ustaw, orzeczeń sądów lub innych tytułów. Wartość nominalna nowo wyemitowanych skarbowych papierów wartościowych na te cele nie może przekroczyć kwoty 15.000.000 tys. zł.
Poręczenia i gwarancje mogą być udzielane przez Skarb Państwa do łącznej kwoty 200.000.000 tys. zł.
W budżecie na rok 2019 utrzymano ubiegłoroczną wartość kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe – w wysokości 1.789,42 zł. Oznacza to, że wynagrodzenia ministrów, wicemistrzów, parlamentarzystów pozostaną na dotychczasowym poziomie. Przyjęto też parametry charakteryzujące prognozowaną inflację. Prognozowany średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem wynosi 102,3%, ale prognozowany średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów wynosi 102,6%. Założono średnioroczny wskaźnik wzrostu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej, z wyłączeniem żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy oraz osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe – w wysokości 102,3%. Wyjątek uczyniono dla niektórych grup. Średnioroczny wskaźnik wzrostu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej dla żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy oraz osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe przyjęto w wysokości 100,0% (czyli – wynagrodzenia te nie wzrosną).
Ustala się w ustawie budżetowej etaty Policji w liczbie 103.395. Prawdopodobnie liczba policjantów przewyższa w Polsce liczbę żołnierzy w czynnej służbie.
Na zakończenie kilka porównań. Dochody budżetu państwa w 2019 r. mają być wyższe od planowanych w budżecie 2018 o ok. 9%. Wydatki mają wzrosnąć średnio o ok. 5%, w tym w dziale transport – ok. 6%. Deficyt ma zmaleć znacząco – o ok. 1/3. Odnosząc się do tych kwot należy pamiętać, że ich nominalne wartości będą urealniane inflacją i że polska gospodarka reagować musi na nieprzewidywalne i niezależne od naszej woli zjawiska w gospodarce światowej, które mogą zrewidować założenia przyjęte do projektowania budżetu.
Piotr Świątecki
***
Autor jest inżynierem i prawnikiem, dyrektorem biura w Kancelarii Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, publicystą związanym z transportem; w przeszłości pracował m.in. w ministerstwie transportu i kancelarii premiera; autor kilkunastu książek (m.in. na temat prawa kolejowego); przez 13 lat arbiter zamówień publicznych.
Autor prezentuje w tekstach swoje prywatne poglądy.
