Barry Lopez „O wilkach i ludziach”
Wydawnictwo Marginesy 2021
Jeśli w Wigilię zwierzęta rzeczywiście mają moc, aby przemówić, od wilków dowiedzielibyśmy się dość zaskakujących rzeczy, nie tylko o nich samych, może przede wszystkim o nas. Niewiele jest zwierząt, które budzą w ludziach równie wielki lęk, a odcisnął piętno nawet w języku, bo przecież bywa, że człowiek jest człowiekowi wilkiem, nie wywołuje się wilka z lasu, ale można wilkiem na kogoś patrzeć, nie mówiąc o oszuście, który jest wilkiem w owczej skórze, albo o wilczym, czyli ogromnym, apetycie. Amerykański eseista i autor powieści Barry Lopez, któremu szczególnie bliskie są tematy związane z ochroną przyrody i ogólnie pojętą naturą jedną ze swoich najsłynniejszych książek z lat 70. poświęcił wilkom. Teraz „O wilkach i ludziach” ukazuje się w Wydawnictwie Marginesy (w przekładzie Jarosława Mikosa) i to jeden z bardziej interesujących tomów poświęconych drapieżnikom. Lopez przygotował w książce zarówno rys historyczny, naukowy, ale i kulturowy, bo pasjonujące są np. relacje rozmaitych plemion rdzennych Amerykanów, dla których wilki stanowiły nieodłączny element ich mitologii. Lopez poszedł też dalej. Wspólnie z żoną chowali dwa mieszańce czerwonego wilka w otoczeniu domu w Oregonie. Obserwacje były nadzwyczajne, choć Amerykanin uświadomił sobie jednocześnie, że jego wyobrażenia na temat wilków były całkowicie mylne. Badania okazały się cenne dla gromadzenia informacji o gatunku (dziś mamy bardziej zaawansowane metody monitoringu wilków), który wciąż pod wieloma względami pozostaje nieokiełznany. Po latach Lopez dopisał w książce posłowie z aktualnym stanem wiedzy, jakie zmienił się przez ponad dwadzieścia lat od napisania „O wilkach i ludziach”.
Vilhelm Hammershøi „Światło i cisza”
pod red. Martyny Łukasiewicz
Muzeum Narodowe w Poznaniu/Muzeum Narodowe w Krakowie 2021
Zamiast kupować na święta kolejny album z obrazami impresjonistów, czy mistrzów baroku warto sięgnąć po szerzej nieznanego w Polsce, choć niezwykle cenionego teraz na świecie duńskiego malarza Vilhelma Hammershøia (1864-1916). Jego znakiem rozpoznawczym i swoistym leitmotivem są obrazy wnętrz pokoi, do których wpada ograniczona ilość światła z okiennic, obrócone (najczęściej tyłem do malarza) kobiety zastygłe przy swoich zajęciach. Niektórym kameralna atmosfera płócien artysty będzie przywodziła na myśl dzieła Johannesa Vermeera van Delft i skojarzenie nie okaże się błędne. Podobnie jak holenderskiemu mistrzowi Hammershøiowi wystarczyło za inspirację i największe wyzwanie wnętrze własnego mieszkania, często nawet wnętrze pokoju, czy choćby jeden jego kącik, a pozującą okazywała się (tak jak i u Vermeera) nierzadko małżonka. Ale Hammershøi malował też w plenerze, czego dowodem fascynujące pejzaże z genialnie uchwyconymi drzewami, chmurami, kwietną łąką. Najbardziej reprezentatywne dla tego znakomitego autora dzieła obejrzymy do 21 stycznia w Muzeum Narodowym w Poznaniu, a od 4 marca do 8 maja w Muzeum Narodowym w Krakowie. Na wystawę powinni wybrać się jednak nie tylko wielbiciele hygge, duńskiego stylu życia, który przewiduje radość z prostoty, celebrację codzienności, przytulność. Zjawiskowe w kompozycji i kolorystyce, choć przecież bardzo oszczędne obrazy Hammershøia powinni zobaczyć wszyscy ceniący sobie w sztuce wyciszenie, zatrzymanie, kontemplację. Wystawa, która jest dziełem niestrudzonej kuratorki Martyny Łukasiewicz (stanęła w szranki z wieloma światowymi muzeami o możliwość pożyczenia dzieł niezwykle popularnego teraz Duńczyka) nieprzypadkowo nosi tytuł „Światło i cisza”. Warto ją zwiedzać niespiesznie, odnajdując w pracach Hammershøia pochwałę dnia codziennego, przyrody i tego, że na tę samą rzecz możemy spojrzeć z wielu perspektyw. Katalog wystawy w dwóch językach kupimy na stronie internetowej Muzeum Narodowego w Poznaniu lub w sklepie stacjonarnym.
Brad Stone „Wszechmocny Amazon. Jeff Bezos i jego globalne imperium”
Wydawnictwo Albatros 2021
Amerykański dziennikarz Brad Stone w ciągu dekady już drugą książkę (w przekładzie Marii Gębickiej-Frąc) poświęca najbogatszemu człowiekowi świata, szefowi Amazona, Jeffowi Bezosowi. Wcześniejszą „Jeff Bezos i era Amazona. Sklep, w którym kupisz wszystko” ukazała się w Polsce w 2014 roku, także nakładem Albatrosa. Wówczas autorowi udało się m.in. wytropić biologicznego ojca Bezosa (biznesmen ma nazwisko po ojczymie), który porzucił rodzinę, kiedy niedoszły miliarder miał trzy lata i okazało się, że w ogóle nie wiedział, kim jest jego syn. Choć nie udało mu się spotkać z samym Jeffem Bezosem (dostał odpowiedzi odmowne z Amazona) rozmawiał z jego pracownikami, partnerami, konkurentami, aby powstała opowieść o twardym szefie i meandrach jego kariery. Zaznaczmy, nie takiej znowu w stylu „od pucybuta do milionera”, bo Bezos, zanim w 1994 roku, wieku 30 lat, założył księgarnię w dobie raczkującego Internetu pracował w funduszu hedgingowym na Wall Street zarabiając naprawdę niezłe pieniądze, a dodatkowo jego rodzice zainwestowali w księgarniany biznes blisko ćwierć miliona dolarów! Nie ma powodu nie wierzyć, że firma początkowo funkcjonowała w garażu, ale między bajki należy włożyć historię stopniowego dorabiania się. Faktem jest natomiast, że Amazon wprowadził nowy porządek w handlu detalicznym, mediach cyfrowych, czy przetwarzaniu w chmurze. Na dowód autor podaje liczby – w 2020 roczna sprzedaż netto wyniosła 34,2 mld, a majątek Jeffa Bezosa – 15,86 mld dolarów (od 2017 roku jest najbogatszym człowiekiem globu). Jaki jest szef Amazona? Zorientowany na szczegóły, uparty w swojej wizji, wojowniczy w odpowiedzi na publiczna krytykę (a ta jest coraz częściej zasadna). Ale jest również znany z cholerycznych zachowań wobec pracowników, a zaskakującym romansem z Lauren Sanchez (dla której rozwiódł się z wieloletnią żoną MacKenzie) dowiódł według wielu, że nie dorósł do własnych standardów narzucanych w świecie biznesu. Propozycja dla przyszłych biznesmenów, wizjonerów i ciekawych, jak obracają się koła największych firm na świecie.
MAT
