Rocznica wybuchu Stanu Wojennego znów przeszła bez większego echa. Jedni złożyli hołd około stu ofiarom śmiertelnym wojny wytoczonej Polakom przez komunistyczne władze, inni powtarzali jak mantrę, że generał Jaruzelski powziął jedyną wówczas słuszną decyzję. Naszym Czytelnikom nie wypada mówić o tym, kto był katem, a kto ofiarą, kto stał po stronie wolnej, niepodległej Polski, a kto usilnie próbował utrzymać nas w kajdanach Układu Warszawskiego.
Stan Wojenny był czasem bezwzględnych wyborów, czasem próby charakteru, z której nie wszyscy wyszli z podniesioną głową. Brak faktycznej dekomunizacji po Okrągłym Stole sprawił, że często wciąż musimy po omacku dokonywać ocen. Tym bardziej powinniśmy pamiętać i przypominać tych, co do których postawy nie mamy najmniejszych wątpliwości: byli herosami niezłomnej wiary w wartość patriotyzmu, wolności, niepodległości, narodowej dumy. Ci ludzie zazwyczaj nie pchają się do odznaczeń, nie widać ich w pierwszych szeregach podczas uroczystości. My jednak myśląc o Stanie Wojennym powinniśmy pamiętać przede wszystkim o nich.
Redaktor Sobolewski
Takim tytanem, wzorem dla wielu pokoleń, był zmarły 3 stycznia 2020 roku dziennikarz, zastępca redaktora naczelnego „Wolnej Drogi” Zygmunt Sobolewski.
Urodzony w 1933 roku na terenie obecnej Ukrainy, ukończył Technikum Kolejowe we Wrocławiu. Pracował w PKP w Słupsku, a następnie we Wrocławiu. Od roku 1962 był członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, z której wystąpił w 1981 roku. Rok wcześniej nawiązał współpracę z Ruchem Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO) i Ruchem Wolnych Demokratów.
Sobolewski w sierpniu 1980 roku współorganizował strajk PKP we Wrocławiu. W „Solidarności” był znany jako wyśmienity organizator, przewodniczący Komitetu Założycielskiego „Solidarność” PKP Wrocław Oddział Zabezpieczenia TCZ Wrocław Główny, przewodniczący Komitetu Założycielskiego, współorganizator i członek Prezydium Wrocławskiej Okręgowej Komisji Porozumiewawczej Kolejarzy. W październiku 1980 roku był współorganizatorem i uczestnikiem głodówki kolejarzy w Lokomotywowni Wrocław Główny.
Od 1980 roku redaktor Sobolewski był zaangażowany w redakcję i kolportaż podziemnych wydawnictw, wspierał takie tytuły jak m.in. „Semafor”, „Biuletyn Dolnośląski”, „Solidarność Dolnośląska” i „Tygodnik Mazowsze”.
13 grudnia 1981 roku został internowany w Ośrodku Odosobnienia we Wrocławiu, gdzie przebywał raptem dziewięć dni, do Wigilii. Ponownie internowany 28 sierpnia 1982 roku w Ośrodku Odosobnienia w Strzelinie, gdzie był przetrzymywany do 5 września tego samego roku.
W latach 1982-1989 był współzałożycielem, autorem, redaktorem i organizatorem druku podziemnego pisma „Wolna Droga”, koordynatorem sieci kolportażu pism drugiego obiegu w PKP. Przez jego ręce przechodziły takie tytuły, jak m.in. „Wolna Droga”, „Wola”, „Myśli Nieinternowane”, „Z dnia na dzień”, „KOS”, „Solidarność Walcząca”, „Replika”, „Obecność” i inne.
Był uczestnikiem tajnych spotkań „Solidarności” kolejarzy u księdza Stanisława Orzechowskiego we Wrocławiu. Organizował lub współorganizował w podziemiu niezliczoną ilość wydarzeń kulturalnych i naukowych, między innymi w Duszpasterstwie Ludzi Pracy przy parafii świętego Klemensa Dworzaka we Wrocławiu i Duszpasterstwie Akademickim Wawrzyny.
Od 1988 roku był na rencie, a pięć lat później przeszedł na zasłużoną emeryturę, ale wciąż był aktywnym dziennikarzem i wspierał radą młodszych kolegów dziennikarzy i związkowców.
Z archiwum IPN wiadomo, że był od czerwca 1982 roku rozpracowywany przez Wydz. II/III-1/Inspektorat 2 KW MO/WUSW we Wrocławiu w ramach SOS krypt. Zawiadowca/Termofor.
Zygmunt Sobolewski zasługuje na naszą pamięć jako niezłomny patriota, przyjaciel i prawdziwy filar wolnej, niezależnej, rzetelnej, uczciwej prasy.
Dyrektor Osipów
Dyrektor regionu północnego PKP PLK S.A. Andrzej Osipów urodził się w 1953 roku nieopodal Starogardu Gdańskiego. W wieku piętnastu lat rozpoczął pracę w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego w Gdańsku, gdzie spędził osiem lat, do roku 1975. Od 1976 aż do 2001 roku był związany z Przedsiębiorstwem Robót Kolejowych, które w 1982 roku zmieniło nazwę na Zakłady Budownictwa Kolejowego. W latach 1991-2001 był dyrektorem ZBK.
W grudniu 1970 roku Andrzej Osipów brał udział najpierw w strajku ZNTK, a potem w walkach ulicznych na terenie Gdańska. Był zdeterminowany, by walczyć o wolną od komunistów Ojczyznę. W sierpniu 1980 roku organizował strajk w PRK-12, był przewodniczącym Komitetu Strajkowego i delegatem do MKS Stoczni Gdańskiej. Pełnił wówczas wiele funkcji, z których należy wspomnieć m.in. udział w komisji redakcyjnej Protokołu Uzgodnień Branżowych, a potem w komisji nadzorującej ich realizację.
W grudniu 1981 roku był organizatorem strajku w PRK rozbitego przez ZOMO. W latach 1982-1989 był organizatorem i przewodniczącym Tajnej Komisji Zakładowej. Od 1983 do 1990 roku współtworzył pismo „Solidarność Podziemna PBK/PRK”. Współorganizował manifestacje i uroczystości rocznicowe, był kurierem prasy podziemnej, woził pieniądze z zagranicy, koordynował pomoc dla represjonowanych i ich rodzin.
Aresztowany 15 lutego 1982 roku, skazany wyrokiem Sądu Marynarki Wojennej w Gdyni na cztery lata więzienia i dwa lata pozbawienia praw publicznych. Osadzony w Potulicach, uczestnik dwóch głodówek. Zwolniony w kwietniu 1983 roku na mocy aktu łaski Rady Państwa odmówił złożenia podpisu pod zobowiązaniem o zaniechaniu działalności antypaństwowej, w efekcie czego został zwolniony z pracy.
W roku 1989, kiedy władza zaczęła dawać paszporty w obie strony, pojechał na rok do Stanów Zjednoczonych. Po powrocie do kraju został wiceprzewodniczącym Sekcji Krajowej Budownictwa Kolejowego „Solidarność” i przewodniczącym Rady Pracowniczej ZBK.
Od 1994 roku współzałożyciel i wiceprezes Stowarzyszenia Godność. W 2003 roku został prezesem Związku Młodocianych Więźniów Politycznych. W latach 2002-2006 był prezesem Przedsiębiorstwa Robót Komunikacyjnych S.A. w Gdańsku, a następnie w latach 2006-2009 prezesem PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście Sp. z o.o. W latach 2000-2014 był członkiem Rady Nadzorczej w Zarządzie Morskiego Portu Gdańsk. Pełnił w latach 2011-2019 funkcję przewodniczącego Rady Dzielnicy Oliwa.
Od 2016 roku przewodniczący Pomorskiej Wojewódzkiej Rady Konsultacyjnej ds. Działaczy Opozycji Antykomunistycznej i Osób Represjonowanych; od 2017 członek Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa przy O/IPN w Gdańsku. W 2001 roku współinicjator budowy pomnika Zbigniewa Herberta w Sopocie; w 2004 roku odsłonięcia w Bazylice Mariackiej w Gdańsku tablicy upamiętniającej prowadzone modlitwy w intencji wolnej Polski i tablicy poświęconej płk. Ryszardowi Kuklińskiemu; w 2012 roku budowy pomnika Jana Pawła II i Ronalda Reagana w Parku Nadmorskim w Gdańsku; w 2015 roku odsłonięcia tablicy upamiętniającej spotkanie Jana Pawła II z młodzieżą na Westerplatte w VI 1981 r.; w 2015 roku inicjator budowy pomnika Anny Walentynowicz w Gdańsku.
Wyróżniony odznaką Zasłużony dla Transportu RP (2000), Krzyżem Więźnia Politycznego lat 1939–1989 (2004), Medalem Pro Memoria, Złotym Medalem MON Za Zasługi dla Obronności Kraju, Srebrnym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej (2007), odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2006), Krzyżem Wolności i Solidarności (2015).
Andrzej Osipów od listopada 1985 roku do listopada 1989 roku był rozpracowywany przez Wydz. V WUSW w Gdańsku w ramach SOR krypt. Cienie.
Bohaterowie Solidarności, bohaterowie Stanu Wojennego, oddali Polsce to, co mieli: swoją młodość, marzenia, zdrowie. Pokazali, że wolność i patriotyzm nie mają ceny.
„Wolna Droga” pamięta i będzie przypominać takie sylwetki, bo one są latarniami, które pokazują, że zawsze warto i należy być w życiu po biało-czerwonej stronie mocy.
Paweł Skutecki
(W artykule korzystałem z materiałów IPN)
