W ostatnich dwóch numerach omówiona została historia Orient Expressu, który do dziś jest synonimem luksusowej podróży. Orient Express miał też najdłuższą trasę na świecie. W bieżącym numerze zajmiemy się koleją transsyberyjską.
W latach 50. XIX w. generał-gubernator Irkucka i Jenisejska Nikołaj Murawjow-Amurski rozpoczął starania o budowę linii kolejowej przecinającej Syberię i łączącej europejską i azjatycką część Rosji. Jednakże te plany z różnych względów musiały zostać odłożone na późniejszy czas.
W latach 1887-1888 wyruszyły trzy ekspedycje badawcze do wyznaczenia przebiegu trasy kolei kierowane przez inżynierów N.P. Mieżeninowa, O.P. Wiaziemskiego i A.I. Ursatiego. W grudniu 1890 r. w końcu po zapoznaniu się z raportami z ekspedycji badawczych podjęto decyzję o budowie Syberyjskiej Drogi Żelaznej.
29 marca 1891 roku Aleksander III wydał reskrypt nakazujący rozpoczęcie budowy połączenia kolejowego między Uralem a wybrzeżem Pacyfiku. 31 maja 1891 roku we Władywostoku nastąpiło uroczyste położenie przez carewicza Mikołaja kamienia węgielnego pod budowę i datę tę uznaje się za oficjalny początek prac.
Budowa została podzielona na trzy etapy. Stacje stawiane miały być nie rzadziej niż co pięćdziesiąt kilometrów. Budowa całej trasy miała zakończyć się do 1905 roku i kosztować trzysta pięćdziesiąt milionów rubli.
Trasa kolejowa budowana była równolegle z dwóch jej końców, czyli od Władywostoku do Chabarowska na Dalekim Wschodzie i od Czelabińska do Nowosybirska, jako przedłużenie istniejącej już wówczas linii Moskwa – Czelabińsk.
Ciekawszym rozwiązaniem w trakcie prac nad Koleją Krugobajkalską, czyli jednym z odcinków Kolei Transyberyjskiej była przeprawa kolejowo-promowa. Zanim zbudowano odcinek zapewniający obejście jeziora Bajkał, w okresie wiosenno-letnim jego brzegi łączyły dwa statki – lodołamacze zakupione w szkockiej stoczni Armstrong & Co. Jeden z nich zaczął kursować 24 kwietnia 1900 roku, a drugi – 1 sierpnia tegoż roku. Z kolei zimą na zamarzniętej tafli jeziora kładziono tory, a wagony były ciągnięte po nich pojedynczo, z użyciem trakcji konnej.
Założonego terminu nie udało się dotrzymać. Przekroczono go aż o jedenaście lat i zakończono 18 października 1916 r. Pokonanie trasy z Moskwy do Władywostoku trwało 2 tygodnie. Obecnie ten czas jest skrócony do ok. 145 godzin.
Kolej Transsyberyjska pełniła w Rosji Sowieckiej nie tylko ważną rolę komunikacyjną, militarną czy społeczno-gospodarczą, lecz również służyła masowym wywózkom ludności polskiej z okupowanych od września 1939 roku terenów Polski i w krótkim czasie stała się ważnym czynnikiem lokalizacji sowieckich GUŁAG-ów.
Kolej Transsyberyjska liczy sobie 9.288,2 km długości, dzięki czemu cieszy się mianem najdłuższej linii kolejowej świata. Łączy Moskwę Jarosławską z Władywostokiem przez Niżny Nowogród, Perm, Jekaterynburg, Omsk, Nowosybirsk, Krasnojarsk, Irkutsk, Ułan-Ude, Czytę. Przebiega przez osiem stref czasowych i dwa kontynenty.
W kwietniu 1973 r. trasę pokonał muzyk Dawid Bowie, który tak opisał swoje wrażenia w liście do menadżerki:
Nie mogłem sobie wyobrazić, że istnieją jeszcze połacie nietkniętej, dzikiej przyrody. To, co pojawiało się przed moimi oczami, przypominało przenikanie do innych czasów, innego świata. (…) I wyjątkowo dziwnie było siedzieć w pociągu, który sam w sobie jest wytworem współczesnej technologii, i przemierzać miejsca tak naturalne i niezniszczone przez człowieka.
Kolej Transsyberyjska przeszła również do popkultury. W 2006 roku Koleją Transsyberyjską podróżował Paulo Coelho. Zgodnie z informacjami od mediów – autor brazylijskich bestsellerów zatrzymał się w Jekaterynburgu, Nowosybirsku, Irkucku i Władywostoku. Owocem tej podróży była wydana w 2011 roku książka Alef.
Dla miłośników grozy polecamy film „Horror Express” – horror science fiction z 1972 roku.
Krzysztof Drozdowski
krzysztof.drozdowski@wolnadroga.pl
