13 maja 1981 r. na placu św. Piotra w Rzymie doszło do zamachu na życie Jana Pawła II, do którego strzelał Turek Mehmet Ali Agca. Na całym świecie, a zwłaszcza w Polsce, Ojczyźnie papieża był to szok. Nie może więc dziwić, że ludzie potrzebowali wyjść na ulice, poczuć solidarność z innymi. Wyrazić w ten sposób swój smutek i żal, a jednocześnie nadzieję na przeżycie Karola Wojtyły.
Pierwsza zbiorowa manifestacja odbyła się w Krakowie 17 maja 1981 roku. Zorganizowali ją studenci przy współpracy władz miasta. W manifestacji nazwanej „Białym marszem” wzięło udział około 500 tysięcy osób. Marsz zorganizowano niejako w zamian za przygotowywane z mozołem juwenalia. Po zamachu na papieża jednak je odwołano.
W tym samym dniu przedstawiciele organizacji studenckich i Duszpasterstwa Akademickiego, skupieni w Studenckim Społecznym Komitecie Juwenaliowym uzgodnili formę manifestacji i powołali Komitet Organizacyjny, który otrzymał pełne poparcie i pomoc metropolity krakowskiego kard. Franciszka Macharskiego, MKZ „Solidarność” Małopolska oraz prezydenta miasta Józefa Gajewicza. Inicjatywę poparły media krakowskie (Radio Kraków, telewizyjna Kronika Krakowska, prasa).
W składzie Komitetu Organizacyjnego znaleźli się m.in.: Iwona Cichecka, Hanna Marcak, Wanda Marcak, Małgorzata Zaitz, Teresa Wnuk, Magdalena Lepiarczyk, Jacek Stefański, Paweł Zechenter, Jurek (Józef) Jurecki, Witek Adamus, Bogusław Jusiński, Jan Kir, Tadeusz Drwal, Leszek Gubernat, Ryszard Schweiger, Krzysztof Skwarnicki, Adam Cekański, Stanisław Stefaniak, Tomasz Krzyżanowski, Stanisław Dudek, Bogdan Klich, Kazimierz Karpała, Piotr Drążkiewicz, Marek Siwiec, Tomasz Kowalski, Karol Wantuch, Janusz Czyżewski, Andrzej Bac, Katarzyna Woźniak, Piotr Jasion, Marek Domagała; przedstawiciele „Solidarności”: Mieczysław Gil, Andrzej Borzęcki; księża: Stanisław Małysiak, Jan Wodniak, Franciszek Płonka, Jerzy Sermak, Marek Głownia, o. Tomasz Pawłowski.
W Rezolucji Białego Marszu studentów Krakowa zapowiedziano: – Pójdziemy ulicami miasta, którymi kroczył Jan Paweł II, pójdziemy protestując przeciwko bólowi i przemocy. Pragniemy, aby wymowa otaczającej nas ciszy była wyraźna. Chcemy dostrzec i zwalczyć zło zalewające świat, zanim zniszczy jego najcenniejsze wartości (…). Zjednoczymy się na Rynku Krakowskim z całym społeczeństwem pragnącym zwycięstwa cywilizacji miłości, pokoju i dobra.
O godz. 10:00 17 maja rozbrzmiała muzyka skomponowana przez Fryderyka Chopina. Z Błoń krakowskich w milczeniu tłumy mieszkańców Krakowa, poprzedzone pocztami sztandarowymi praktycznie wszystkich uczelni maszerowały al. Adama Mickiewicza, ul. Karmelicką i Szewską na Rynek Główny.
Wszyscy byli ubrani na biało lub w większości na biało. Niesiono białe i biało-żółte flagi, kwiaty również były białe, nie niesiono żadnych transparentów. Nawet milicjanci pracujący w drogówce wystąpili w białych mundurach. O godz. 12, z biciem Dzwonu Zygmunta, kard. F. Macharski poprowadził wspólną modlitwę Anioł Pański, nast. odprawił – z udziałem duszpasterzy akademickich – mszę w intencji Ojca Świętego i prymasa Stefana Wyszyńskiego oraz wygłosił homilię. Odczytano list studentów Krakowa do Jana Pawła II w imieniu organizatorów przez Katarzynę Woźniak i Andrzeja Bac:
Chcemy z całych naszych serc, serc młodych Polaków, naszymi postawami odpowiedzieć na to tragiczne wydarzenie. Ofiara krwi jaką złożyłeś na kamieniach placu Św. Piotra jest dla nas świadectwem Twojego człowieczeństwa, cierpienie jakiego doznałeś, jest dla nas stygmatem pochodzącym od Boga.
Czujemy naukę Twych słów i ciężar wielkiej odpowiedzialności jaką na nas swym zaufaniem i wiarą nałożyłeś. Z Twoją pokorą, Ojcze Święty i najdroższy Przyjacielu, podejmujemy to zadanie, ufni w Twą nieustanną duchową opiekę.
Przyjacielu nasz najdroższy – tragedia, jaka dotknęła Ciebie i nas, zespoliła jeszcze bardziej nasze życie i pracę. Umocniła nasze postawy w dążeniu do pełnienia dobra i czynienia pokoju. Przyrzekamy Ci to, Ojcze Święty! Bądź o nas spokojny! Będziemy godnie wypełniać swe obowiązki wobec Kościoła i Ojczyzny! Bądź zdrów, Ojcze Święty i przybywaj do miasta, które jest miastem naszym i Twoim!
Uroczystość zakończyły modlitwy w intencji papieża, odśpiewano Boże, coś Polskę, Rotę, Czarną Madonnę. Wydarzenie wzbudzało wielkie zainteresowanie nie tylko w Polsce. Całość marszu obsługiwało ok. 140 dziennikarzy, w tym kilkudziesięciu zagranicznych, ekipy filmowe TVP, Polskiej Kroniki Filmowej oraz m.in. z USA, Francji, Włoch, RFN.
Krzysztof Drozdowski
krzysztof.drozdowski@wolnadroga.pl
