W poprzednim numerze „Wolnej Drogi” opisałem Akademicki Ruch Oporu działający w Białymstoku i Szczecinie. Warto jednakże uzupełnić ten tekst o kolejne organizacje studenckie, które ówcześnie pojawiły się na konspiracyjnej mapie kraju.
5 stycznia 1982 r. w odpowiedzi na wprowadzenie Stanu Wojennego grupa wrocławskich studentów założyła działającą w ciągu kolejnych dwóch lat organizację pod nazwą Akademicki Ruch Oporu. W grupie założycielskiej ARO znajdowali się: Dorota Bochen, Rafał Guzowski, Paweł Kasprzak, Jacek Leśków, Wiesław Żywicki z Politechniki Wrocławskiej; Lech Lipiński z Akademii Medycznej; Krzysztof Bąkowski, Jarosław Świątek i Wojciech Wojnarowicz z Uniwersytetu Wrocławskiego; Adam Lipiński.
Inni działacze: Mirosław Jasiński, Mirosław Kisiel, Dariusz Kłos, Marian Krzemiński, Wojciech Misiński, Edyta Możanowicz, Aleksandra Natalli, Jakub Pigoń, Mirosław Spychalski, Bogdan Zdrojewski i in.
Studenci działali na kilku uczelniach wyższych: Uniwersytecie Wrocławskim, Politechnice Wrocławskiej, Akademii Ekonomicznej i Akademii Medycznej. Studenci działający w ARO stanowili dużą siłę. Wspólnie z innymi organizacjami młodzieżowymi takimi jak: Federacja Młodzieży Walczącej, Ruch Młodzieży Niezależnej, Polska Niezależna Organizacja Młodzieżowa, Młodzieżowy Ruch Oporu, Ruch Społeczeństwa Alternatywnego oraz Międzyszkolny Komitet Oporu stanowili awangardę każdego pochodu ulicznego.
Pierwszą odnotowaną akcję przeprowadzono 31 stycznia 1982 r. w akademikach Politechniki Wrocławskiej, gdzie przy zgaszonych światłach studenci wznosili okrzyki „NZS”, „Solidarność”, „Frasyniuk”. Interwencja służb była niemal natychmiastowa. Funkcjonariusze ZOMO dokonali rewizji w 216 pokojach. Zatrzymano podejrzanych 5 studentów. Co ciekawe początkowo większość studentów odnosiła się z dystansem do ARO uznając ze względu na jej dość ścisłe zakonspirowanie za organizację podstawioną przez Służbę Bezpieczeństwa w celu infiltracji środowiska.
Prócz tego w sferze ich działań były akcje ulotkowe, malowanie na murach, demonstracyjne podnoszenie rąk w kształcie litery V czy też zrywanie czerwonych flag. Wydawane były również drugoobiegowe periodyki takie jak „Szkoła”, „Szkoła Podziemna”, „Wieszcz”, „Impuls” oraz „Wyrostek”. Wzywano w nich do stawiania oporu wobec władzy. Jednym z wyznaczników miał być „Studencki kodeks moralny”, zawierający przede wszystkim obowiązki studentów w czasie stanu wojennego. Na łamach pism omawiano bieżące informacje i dyskusje, dotyczące m.in. nowej ustawy o szkolnictwie wyższym, rocznicy III 1968 czy pielgrzymki papieskiej w 1983 roku.
31 sierpnia 1982 r. w rocznicę porozumień sierpniowych we Wrocławiu doszło do wielkiej manifestacji i niemalże regularnej bitwy z wojskiem i Milicją. Władze zmuszone były ściągnąć posiłku z sąsiednich województw. Manifestacja rozpoczęła się o godz. 15:00 na placu Czerwonym, gdzie mieściła się pierwsza siedziba „Solidarności”. Stamtąd pochód miał kierować się na ulicę Mazowiecką, gdzie znajdowała się siedziba Zarządu Regionu. Równocześnie grupy manifestantów organizowały się również w innych punktach miasta.
Tu jednakże od razu wkraczało ZOMO i wojsko, tworzące tyraliery, którymi barykadowano możliwość przejścia manifestantów na plac Czerwony. Zamierzano wszelkimi środkami nie dopuścić do skumulowania się żywiołu niezadowolonych mieszkańców. W tym celu użyto nawet broni palnej, strzelając do tłumów.
Szacunki mówią, że w walce wzięło udział ok 50 tysięcy demonstrantów, z czego ponad połowa nie przekroczyła 25 roku życia. Postrzelonych zostało siedem osób w tym Kazimierz Michalczyk, który po kilku dniach zmarł w szpitalu. Zatrzymano 645 osób z czego sześć aresztowano a 165 internowano. Z 4 tysięcy funkcjonariuszy ORMO, MO, Wojsk Ochrony Pogranicza i jednostek powietrzno-desantowych rannych zostało 37 milicjantów i dwóch żołnierzy.
Na koniec warto dodać, że Akademicki Ruch Oporu we Wrocławiu niemal od samego początku był pod ścisłą obserwacją służb. Przez kolejne trzy lata ARO był rozpracowywany przez Wydz. III-1 KW MO/WUSW we Wrocławiu w ramach SOR krypt. Aromat.
Krzysztof Drozdowski
