Tytułowe, łacińskie przysłowie można przetłumaczyć tak: „chcesz mieć pokój, szykuj się do wojny”. Ten tekst piszę w szczególnych okolicznościach. Historia, która miała się według Franciszka Fukuyamy skończyć, gwałtownie przyspiesza. Prawdopodobnie czytacie Państwo ten tekst w innych nieco okolicznościach, niż te, w których go pisałem. Dziś (tj. 9 marca br.) koronawirus zabił w Polsce ponad 200 osób, ponad 14 tysięcy zaraził, Rosjanie oblegają kilka miast, w tym Kijów, a do Polski dotarło już ponad 1.300.000 uchodźców. Wczoraj polski rząd zaoferował Stanom Zjednoczonym darowiznę 39 samolotów MIG, dziś oferta została odrzucona.
W Sejmie zaś trwają prace nad projektem ustawy o obronie Ojczyzny, co zbiegło się z wojną za naszą wschodnią granicą. Projekt ten jest zmodyfikowaną syntezą dziś obowiązującego prawa wojskowego, prawie 60 ustaw nowelizuje i 10 kolejnych uchyla. Odwołuje się do konstytucyjnego obowiązku obrony Ojczyzny, któremu podlegają obywatele polscy zdolni do tego ze względu na wiek i stan zdrowia.
Ustawa będzie określać m.in. zakres obowiązku obrony Ojczyzny, rodzaje i skład Sił Zbrojnych, organy właściwe w sprawach obrony państwa i ich zadania, zasady programowania i finansowania rozwoju Sił Zbrojnych, sposób prowadzenia rejestracji, kwalifikacji i rekrutacji do służby wojskowej, rodzaje służby wojskowej.
Obrona Ojczyzny jest obroną suwerenności, niepodległości, nienaruszalności terytorium, pozycji międzynarodowej oraz ładu i porządku konstytucyjnego.
Podstawowym sposobem spełniania tego obowiązku jest pełnienie służby wojskowej, również przez odbywanie służby zastępcze.
Obowiązkowi pełnienia służby wojskowej podlegają obywatele polscy, począwszy od dnia, w którym kończą 18 lat życia, do końca roku kalendarzowego, w którym kończą 55 lat, a posiadający stopień podoficerski lub oficerski – kończący 63 lata. Obowiązek ten jest wyłączony w stosunku do osób niezdolnych ze względu na stan zdrowia oraz opiekę nad dziećmi, chorymi i niepełnosprawnymi.
Siły Zbrojne, stojące na straży suwerenności i niepodległości Państwa oraz jego bezpieczeństwa i pokoju, są zhierarchizowaną, umundurowaną formacją uzbrojoną, stanowiącą wyodrębnioną organizacyjnie część systemu obronnego państwa. Żołnierz Sił Zbrojnych składa przysięgę wojskową według następującej roty:
„Ja, żołnierz Wojska Polskiego, przysięgam służyć wiernie Rzeczypospolitej Polskiej, bronić jej niepodległości i granic. Stać na straży Konstytucji, strzec honoru żołnierza polskiego, sztandaru wojskowego bronić. Za sprawę mojej Ojczyzny w potrzebie krwi własnej ani życia nie szczędzić. Tak mi dopomóż Bóg.”.
Żołnierz może, w zależności od własnego uznania, odstąpić od wypowiedzenia ostatniego zdania roty.
Na finansowanie potrzeb obronnych Rzeczypospolitej Polskiej przeznacza się corocznie wydatki z budżetu państwa w wysokości corocznie rosnącej aż do 2,5% Produktu Krajowego Brutto oraz środki tworzonego właśnie Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych.
Zwierzchnikiem Sił Zbrojnych jest Prezydent, wspierany przez Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego oraz Biuro Bezpieczeństwa Narodowego.
W skład Sił Zbrojnych wchodzą jako ich rodzaje: Wojska Lądowe; Siły Powietrzne; Marynarka Wojenna; Wojska Specjalne i Wojska Obrony Terytorialnej.
W skład Sił Zbrojnych wchodzą również: Żandarmeria Wojskowa, jako ich wyodrębniona i wyspecjalizowana służba, oraz Wojska Obrony Cyberprzestrzeni (WOC), jako ich specjalistyczny komponent. W przypadku ogłoszenia powszechnej lub częściowej mobilizacji oraz w czasie wojny częścią Sił Zbrojnych stają się: Służba Kontrwywiadu Wojskowego i Służba Wywiadu Wojskowego.
Dowódcami rodzajów Sił Zbrojnych są Dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych, Dowódca Operacyjny Rodzajów Sił Zbrojnych i Dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej.
Za zasoby ludzkie odpowiadać będą: Szef Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji oraz szefowie wojskowych centrów rekrutacji.
Przewidziano możliwość pełnienia dwunastomiesięcznej dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej. Prezydent, na wniosek Rady Ministrów, może też w razie potrzeby wprowadzić, w drodze rozporządzenia, obowiązek pełnienia zasadniczej służby wojskowej. Czas trwania obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej ma wynosić 9 miesięcy.
Prawo jest istotne jak zbiór reguł porządkujących rzeczywistość, ale nie wystarcza, by osiągnąć poprawę stanu rzeczy. Za ustawodawstwem muszą pójść kolejne zmiany – począwszy od odbudowy wychowania patriotycznego, a skończywszy na usprawnieniu pracy administracji – jeśli chcemy zwiększyć nasze poczucie bezpieczeństwa poprzez wzrost zdolności obronnych kraju. Jeśli potrafimy zadbać o jakość i sprawność naszego państwa, potwierdzimy, iż zasługujemy na niepodległość. Warto pamiętać, że oszczędzający nadmiernie na własnej armii wcześniej czy później będą utrzymywać cudzą.
Uznając, że relacjonowana tu ustawa wprowadza niewielkie zmiany w obecnym systemie, liczę na to, że pójdzie za nią kompleksowy przegląd ustawodawstwa pod kątem realizowanych przez nie celów. Bo też cele w Polsce muszą się zmienić, skoro zmieniają się okoliczności. Mniejszą wagę trzeba będzie przywiązywać do celów indywidualnych, większą – do przetrwania zbiorowości.
Piotr Świątecki
