Zapewnienie konkurencyjności gospodarki było jednym z zasadniczych celów twórców europejskiego wspólnego rynku, uznających wolną, uczciwą konkurencję za niezbędny warunek rozwoju. W zasadzie uczciwą konkurencję powinna zapewnić uczciwość przedsiębiorców. Jednak okazuje się, że bez odpowiednich regulacji prawnych się nie obejdzie…
Regulacje unijne przenosi do naszego prawa ustawa z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów. Ustawa ta określa warunki rozwoju i ochrony konkurencji oraz zasady podejmowanej w interesie publicznym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów, reguluje zasady i tryb przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję, praktykom naruszającym zbiorowe interesy konsumentów oraz stosowaniu niedozwolonych postanowień wzorców umów. Ustawa ustala także zasady i tryb przeciwdziałania antykonkurencyjnym koncentracjom przedsiębiorców i ich związków, jeżeli te praktyki, stosowanie niedozwolonych postanowień lub koncentracje mogą wywoływać skutki na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Natomiast przeciwdziałaniu nieuczciwej konkurencji dotyczy odrębna ustawa z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Ustawa ta z kolei reguluje zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji w działalności gospodarczej, w szczególności produkcji przemysłowej i rolnej, budownictwie, handlu i usługach – w interesie publicznym, przedsiębiorców oraz klientów.
O ile nie mamy w zasadzie formalnej, prawnej, ustawowej definicji konkurencji jako takiej (opieramy się więc na definicji słownikowej), to art. 3 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji jednoznacznie definiuje nam sytuację patologiczną: czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta.
Czynami nieuczciwej konkurencji są w szczególności: wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa, fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług, wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy, naśladownictwo produktów, pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie, utrudnianie dostępu do rynku, przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną, a także nieuczciwa lub zakazana reklama, organizowanie systemu tzw. sprzedaży lawinowej, prowadzenie lub organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym oraz nieuzasadnione wydłużanie terminów zapłaty za dostarczane towary lub wykonane usługi.
Kolejne przepisy ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji wskazują jej przykłady. To między innymi takie oznaczenie przedsiębiorstwa, które może wprowadzić klientów w błąd co do jego tożsamości, przez używanie firmy, nazwy, godła, skrótu literowego lub innego charakterystycznego symbolu wcześniej używanego, zgodnie z prawem, do oznaczenia innego przedsiębiorstwa. Czyli tak zwane „podszywanie się” pod inną firmę. Kolejnym przykładem jest oznaczenie przedsiębiorstwa nazwiskiem przedsiębiorcy, które może wprowadzić klientów w błąd co do tożsamości z innym przedsiębiorstwem, które wcześniej używało podobnego oznaczenia. Jak na przykład MAK DONALT (McDonald’s).
To opatrywanie towarów lub usług fałszywym lub oszukańczym oznaczeniem geograficznym wskazującym bezpośrednio albo pośrednio na kraj, region lub miejscowość ich pochodzenia albo używanie takiego oznaczenia w działalności handlowej, reklamie, listach handlowych, rachunkach lub innych dokumentach (przykładem mogą być „włoskie” buty z kujawskiego).
Czynem nieuczciwej konkurencji jest także takie oznaczenie towarów lub usług albo jego brak, które może wprowadzić klientów w błąd co do pochodzenia, ilości, jakości, składników, sposobu wykonania, przydatności, możliwości zastosowania, naprawy, konserwacji lub innych istotnych cech towarów albo usług, a także zatajenie ryzyka, jakie wiąże się z korzystaniem z nich.
Czynem nieuczciwej konkurencji będzie też ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa bez zgody uprawnionego do korzystania z informacji. Przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się tu informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności. Taki niedozwolony czyn może popełnić pracownik, który ujawnia tajemnice technologiczne swojego pracodawcy.
Czynem nieuczciwej konkurencji jest również nakłanianie osoby świadczącej na rzecz przedsiębiorcy pracę do niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych albo innych obowiązków umownych, w celu przysporzenia korzyści sobie lub osobom trzecim albo szkodzenia przedsiębiorcy, jak również – nakłanianie klientów przedsiębiorcy lub innych osób do rozwiązania z nim umowy albo niewykonania lub nienależytego wykonania umowy.
Kolejne przykłady to naśladowanie gotowego produktu, polegające na tym, że za pomocą technicznych środków reprodukcji jest kopiowana zewnętrzna postać produktu, jeżeli może wprowadzić klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu, rozpowszechnianie nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd wiadomości o swoim lub innym przedsiębiorcy albo przedsiębiorstwie, w celu przysporzenia korzyści lub wyrządzenia szkody, utrudnianie innym przedsiębiorcom dostępu do rynku, nieuczciwa, wprowadzająca w błąd reklama, kaskadowa sprzedaż, nieuzasadnione wydłużanie terminów zapłaty.
Niewątpliwie można mnożyć przykłady czynów nieuczciwej konkurencji. Tam, gdzie pojawiają się pokusy, słabsze jednostki podejmują ryzyko i naruszają reguły. Sprawność reakcji aparatu państwa na to jest tu kluczowa.
Piotr Świątecki
piotr.swiatecki@wolnadroga.pl
