W Dzienniku Ustaw 22 grudnia 2021 r., pod pozycją 2389, została opublikowana ustawa z 2 grudnia 2021 r. o wsparciu przygotowania III Igrzysk Europejskich w 2023 roku. Ustawa określa zasady wsparcia przygotowania III Igrzysk Europejskich w 2023 roku. Miasto Kraków i region Małopolska zostały wyznaczone przez Europejski Komitet Olimpijski do organizowania tych Igrzysk. To konsorcjum było jedynym kandydatem. Poprzednie takie igrzyska odbyły się w Mińsku białoruskim w 2019 roku, uczestniczyło w nich 50 reprezentacji narodowych. Wcześniej, pierwsze Igrzyska Europejskie były zorganizowane w Baku.
Uczestnicy małopolskich igrzysk mają rywalizować m.in. w łucznictwie, pływaniu synchronicznym, badmingtonie, koszykówce, piłce ręcznej i siatkówce, tańcu sportowym, kajakarstwie, kolarstwie, szermierce, gimnastyce, judo, karate, biegach górskich, skokach narciarskich na igelicie, wspinaczce, tenisie, rugby, teqballu i padlu (elementy tenisa i squasha).
Pomysł igrzysk europejskich został zainspirowany podobnymi przedsięwzięciami na innych kontynentach (por. igrzyska afrykańskie, azjatyckie, panamerykańskie).
Ustawa z 2 grudnia 2021 r. ustala warunki przygotowania i realizacji przedsięwzięć niezbędnych do przeprowadzenia Igrzysk, m.in. w zakresie projektowania, budowy, przebudowy lub remontu stadionów i innych obiektów budowlanych na terytorium Polski, jak również sposób dofinansowania kosztów organizacji Igrzysk. Ustawa nie obejmuje przygotowania i realizacji inwestycji dotyczących dróg krajowych zarządzanych przez Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad lub drogową spółkę specjalnego przeznaczenia.
Ustawa z 2 grudnia 2021 r. wskazuje potencjalnych wykonawców objętych nią przedsięwzięć. Mogą nimi być jednostki samorządu terytorialnego, organy administracji rządowej reprezentujące Skarb Państwa, spółki komunalne, państwowe osoby prawne oraz specjalnie w tym celu powołana przez samorząd województwa małopolskiego spółka celowa. Samorząd wojewódzki może powołać taką spółkę celu przygotowania i realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych oraz wykonywania zadań związanych z organizacją Igrzysk. Spółka celowa może również wykonywać zadania z zakresu koordynowania i kontroli przygotowania i realizacji przygotowań do Igrzysk.
Omawiana ustawa przesądza o takich szczegółach, jak to, że kapitał zakładowy spółki celowej wynosi co najmniej 3.000.000 zł, zarząd spółki celowej składa się z nie więcej niż 4 osób, a rada nadzorcza z 7, w tym po 2 osoby wskazane przez ministra właściwego do spraw kultury fizycznej i zarząd województwa małopolskiego, oraz po jednej osobie wskazanej przez ministra aktywów państwowych, ministra finansów oraz prezydenta Krakowa. Spółka celowa nie może prowadzić działalności niezwiązanej z organizacją Igrzysk, przygotowaniem i realizacją przedsięwzięć z nimi związanych oraz ze wspomnianą koordynacją i kontrolą.
Nie będzie można ogłosić upadłości spółki celowej, będzie można natomiast ją rozwiązać po zrealizowaniu i rozliczeniu wszystkich zadań jej powierzonych. Powierzenie spółce celowej zadań następuje w drodze umowy zawartej na piśmie, określającej m.in. powierzone przedsięwzięcia, sposób sprawowania kontroli wykonania, harmonogram. Przedsięwzięcia mogą być przygotowywane i realizowane jako zadania własne jednostki samorządu terytorialnego albo jako zadania zlecone, są one jednocześnie tzw. celami publicznymi w rozumieniu ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami i inwestycjami celu publicznego w rozumieniu ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Wyłączono, w odniesieniu do przedsięwzięć objętych ustawą, stosowanie Prawa zamówień publicznych, jeżeli wartość zamówienia jest niższa niż tzw. progi unijne w rozumieniu art. 3 tej ustawy. Zamawiający będzie zobowiązany do zamieszczania ogłoszeń o zamówieniu na swojej stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej, będzie też musiał zapewniać przejrzystość postępowania i równe traktowanie podmiotów zainteresowanych realizacją zamówienia oraz uwzględniać okoliczności mogące mieć wpływ na jego udzielenie. W odniesieniu do zamawianych dostaw, usług lub robót budowlanych będzie mógł kierować się, oprócz ceny, również innymi kryteriami, w szczególności odnoszącymi się do aspektów środowiskowych lub społecznych.
Rada Ministrów ma określić, w drodze rozporządzenia, wykaz przedsięwzięć objętych ustawą, biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia prawidłowego i terminowego przygotowania i przeprowadzenia Igrzysk. W istocie oznacza to, że Rządowi pozostawiono ustalenie zakresu obowiązywania tej ustawy. Nie jest to szczęśliwy zabieg.
Wojewoda małopolski będzie wydawał decyzje o ustaleniu lokalizacji przedsięwzięcia. Decyzja taka zawierać będzie między innymi określenie linii rozgraniczających teren przedsięwzięcia przedstawiony na załączniku mapowym, zatwierdzenie podziału nieruchomości, w tym nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym, wskazanie nieruchomości, które przejdą na własność jednostki samorządu terytorialnego, określenie warunków technicznych realizacji przedsięwzięcia, charakterystyczne parametry obiektu budowlanego; warunki wynikające z potrzeb ochrony środowiska i ochrony zabytków. Decyzja ta ma skutki wywłaszczeniowe i stanowi podstawę kolejnej decyzji wojewody – pozwolenia na budowę.
Kolejny raz ważne zadanie publiczne ma być realizowane na podstawie szczególnej ustawy. Wniosek jest oczywisty – ogólne przepisy nie sprzyjają sprawnemu postępowaniu. To może jednak należałoby je zmienić? Wydaje się, że celowość takiej zmiany coraz silniej rzuca się w oczy z każdą kolejną ustawą szczególną…
Piotr Świątecki
