„Cie choroba” – tak zaczynał swoje monologi Jerzy Ofierski w roli sołtysa Kierdziołka z Chlapkowic. Ten tekst dotyczy tych spośród Czytelników, którzy sołtysa Kierdziołka pamiętają, tj. osób zbliżających się do emerytury. Dziś bowiem piszę o CIE – Centralnej Informacji Emerytalnej. Projekt ustawy w tej sprawie rozpatrywany jest właśnie w parlamencie. Czy istnieje związek pomiędzy tematyką pogadanek Ofierskiego – Kierdziołka a CIE ? A to już Czytelnicy osądzą…
Ustawa o Centralnej Informacji Emerytalnej ma ustalić zasady funkcjonowania tej Informacji, zasady dostępu do niej oraz warunki korzystania z usług elektronicznych świadczonych za pomocą CIE.
CIE definiowana jest w projekcie jako zespół rozwiązań organizacyjno-technicznych umożliwiających zainteresowanemu dostęp do informacji emerytalnej i korzystanie z usług elektronicznych, na zasadach określonych w tej ustawie. Nie należy mylić z „systemem CIE” (jest to system teleinformatyczny służący do przetwarzania, w tym gromadzenia, informacji emerytalnych i świadczenia usług elektronicznych w ramach CIE). Każdy z potencjalnych emerytów będzie miał profil CIE, tj. wydzieloną część systemu CIE zawierającą zbiór danych identyfikujących zainteresowanego oraz informacje emerytalne, wraz z przyporządkowanymi temu zainteresowanemu zasobami systemu CIE. CIE obejmie produkty emerytalne – ubezpieczenie emerytalne, ubezpieczenie emerytalno-rentowe rolników, jedną z form gromadzenia przez zainteresowanego środków emerytalnych w ramach IKE, IKZE, PPE, otwartego funduszu emerytalnego albo PPK. Nie obejmie emerytur mundurowych, sędziowskich i prokuratorskich – w tym zakresie CIE będzie więc niezupełne.
Zainteresowany, tj. posiadacz produktu emerytalnego, który założył profil CIE, znajdzie w profilu CIE prognozę świadczenia emerytalnego, tj. emerytury (ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych), okresowej emerytury kapitałowej (ustawa z 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych), emerytury rolniczej (ustawa z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników) oraz tzw. wypłaty (ustawy: z 20 kwietnia 2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego, z 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych i z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych).
Ujawniane w profilu środki emerytalne obejmują zewidencjonowane na koncie lub rachunku zainteresowanego składki, wpłaty, papiery wartościowe, inne instrumenty finansowe, jednostki rozrachunkowe, jednostki uczestnictwa i inne środki służące wyliczeniu przyszłych świadczeń emerytalnych zainteresowanego;
Inaczej mówiąc, CIE udostępni zagregowane informacje z trzech filarów, obejmując:
- filar publiczny – na który składa się głównie system powszechny prowadzony przez ZUS oraz KRUS,
- prywatny filar pracowniczy, współtworzony lub tworzony przez pracodawców – na który składają się konta w Pracowniczych Planach Kapitałowych (PPK) oraz w Pracowniczych Programach Emerytalnych (PPE),
- prywatny filar indywidualny – na który składają się Indywidualne Konta Emerytalne (IKE), Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE) oraz Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE).
W uzasadnieniu projektu sformułowano tezę, iż istnienie i modyfikacje różnych produktów oszczędnościowych składających się na system zabezpieczenia społecznego na okres po zakończeniu kariery zawodowej oraz powoływanie do życia nowych produktów oszczędnościowych odbierają zainteresowanym poczucie panowania nad całością oszczędności gromadzonych z myślą o przyszłości. Nie zmienia tej sytuacji dostępność – także internetowa – informacji o stanie kont, bowiem „jest to wiedza rozproszona, wymagająca posiadania i pamiętania kilku loginów i haseł dostępowych. Ponadto informacje te są również prezentowane w różnej formie. Nie ma jednego, spójnego, docelowego miejsca, gdzie taką informację można całościowo uzyskać bez konieczności zwracania się do wielu instytucji”.
W ocenie projektodawców trudność w oszacowaniu przyszłych świadczeń wpływa negatywnie na oszczędność i zmniejsza zaufanie do instytucji finansowych.
CIE ma „mitygować lęki” i ułatwiać planowanie przyszłości. Tylko 9% Polaków wierzy w komfortową emeryturę, większość ma niedostateczną wiedzę na temat ubezpieczeń społecznych i innych instrumentów finansowych odnoszących się do starości. Dzięki CIE emocje, niepewność, obawy mają ustąpić miejsca konkretnej wiedzy na temat przyszłych świadczeń. CIE zgromadzi dane ze wszystkich filarów ubezpieczenia emerytalnego i dostarczy elektronicznej informacji o sumarycznym stanie oszczędności oraz potencjalnej wysokości świadczenia.
CIE ma także motywować do skuteczniejszego oszczędzania. Według badań rządu oszczędności Polacy lokują nieefektywnie, zamiast zyskiwać na starość.
CIE będzie wspólnym przedsięwzięciem wielu podmiotów. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów weźmie na siebie integrację systemu CIE z serwisem gov.pl oraz węzłem krajowym identyfikacji elektronicznej. Publiczni ubezpieczyciele społeczni – Zakład Ubezpieczeń Społecznych ZUS i Kasa Rolniczego Ubezpieczenie Społecznego KRUS mają udostępniać informacje o kontach i subkontach ubezpieczonych. Także instytucje finansowe i ubezpieczeniowe oraz agenci transferowi odpowiadać mają za integrację i cykliczne zasilanie systemu CIE informacjami emerytalnymi.
Zasadniczą rolę odegrać ma Polski Fundusz Rozwoju PFR i jego spółka zależna spółka PFR Portal PPK.
Należeć ma do nich opracowanie architektury, uruchomienie i wdrożenie infrastruktury informatycznej systemu CIE, koordynacja działań innych instytucji, budowa i utrzymywanie baz danych oraz wdrożenie oferowanych usług.
Nie przekonuje mnie uzasadnienie powierzenia tego zadania PFR. Kompleksowa obsługa emerytur powinna należeć do ZUS. Kosztowny system informatyczny może będzie i przyjazny dla użytkowników, lecz wysokość projektowanej emerytury praktycznie do ostatniego dnia pracy i tak ulega zmianom. A tanie CIE nie będzie…
Piotr Świątecki
piotr.swiatecki@wolnadroga.pl
