W jednym z ostatnich internetowych Dzienników Ustaw (Dz. U. z 2020 r., poz.1923) został opublikowany jednolity tekst rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju z 13maja 2014 r. w sprawie dopuszczania do eksploatacji określonych rodzajów budowli, urządzeń i pojazdów kolejowych. Jednolity tekst rozporządzenia to tekst, uwzględniający zarówno jego pierwotną wersję, jak i kolejne zmiany (nowelizacje). Opublikowany w Dzienniku Ustaw przez uprawniony organ staje się tekstem obowiązującym – tym tekst jednolity różni się od tekstu ujednoliconego, który może sobie dla własnych potrzeb sporządzić każdy z nas, ale nigdy nie będzie on obowiązująca wersją aktu prawnego.
Rozporządzenie wydane zostało na podstawie upoważnienia, zawartego w art. 22f ust. 14 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. z 2020 r. poz. 1043, 1378 i 1778 – na marginesie – z zestawienia adresów publikacyjnych ustawy wynika, że ogłoszeniu w bieżącym roku tekstu jednolitego były już dwie nowelizacje). Ta ustawowa delegacja upoważnia i zobowiązuje ministra właściwego do spraw transportu do określenia, w drodze rozporządzenia: trybu wydawania, odmowy wydania i cofania świadectw dopuszczenia do eksploatacji typu; wykazu rodzajów budowli, urządzeń oraz pojazdów kolejowych, dla których wymagane jest uzyskanie takiego świadectwa;zakresu badań technicznych koniecznych do jego wydania oraz stwierdzenia zgodności z typem; szczegółowych warunków i trybu wydawania certyfikatów zgodności typu, certyfikatów zgodności z typem oraz deklaracji zgodności z typem; warunków przeprowadzania prób eksploatacyjnych; procedury oceny zgodności z typem oraz wzorów: świadectwa dopuszczenia do eksploatacji typu, certyfikatów zgodności typu i zgodności z typem, deklaracji zgodności z typem.
Prezes Urzędu Transportu Kolejowego wydajeświadectwa dopuszczenia do eksploatacji typu na podstawie wniosków zawierających m.in. certyfikat zgodności typu i opinie techniczne jednostek organizacyjnych upoważnionych do wykonywania badań technicznych.
Uzyskanie świadectwa dopuszczenia do eksploatacji typu wymagane jest dla rodzajów budowli i urządzeń wskazanych w rozporządzeniu. To m.in. budowle wchodzące w skład podsystemu strukturalnego „infrastruktura”, takie jak: rozjazdy kolejowe,skrzyżowania torów kolejowych, podkłady, mostownice, podpory blokowe, szyny kolejowe. Z podsystemu strukturalnego „energia” obowiązek dotyczy dławika torowego, linek dławikowych, wyłącznika szybkiego isystemu sieci powrotnej. Wymaganie odnosi się również do licznych urządzeń wchodzących w skład podsystemu strukturalnego „sterowanie”, w tym:stacyjnych urządzeń sterowania ruchem kolejowym,urządzeń sterowania rozrządem, w tym hamulca torowego,urządzeń blokady liniowej,systemu zabezpieczenia ruchu na przejazdach kolejowych,urządzeń do wykrywania stanów awaryjnych pojazdów kolejowych podczas biegu pociągu oraz nieprawidłowości załadunku wagonów, urządzeń kontroliniezajętości torów i rozjazdów (obwodów torowych,liczników osi),urządzeń do przestawiania lub kontrolowania ruchomych elementów rozjazdu kolejowego,sygnalizatora kolejowego,urządzeń łączności przewodowej i bezprzewodowej (z wyjątkiem urządzeń cyfrowego systemu łączności radiowej GSM-R)w tym zapowiadawczej, strażnicowej, stacyjno-ruchowej, pociągowej, manewrowej, drogowej i utrzymania, rejestratora rozmów związanych z prowadzeniem ruchu kolejowego, urządzeń oddziaływania tor – pojazd,urządzeń kontroli prowadzenia pociągu, systemu telewizji użytkowej przeznaczonej do prowadzenia ruchu kolejowego i systemu zdalnego sterowania ruchem kolejowym.
W przypadkach sieci kolejowych albo ich części nieobjętych obowiązkiem stosowania TSI lub publikacji nowych TSI w trakcie działań odnoszących się do budowli świadectwo dopuszczenia do eksploatacji typu jest wydawane na każdy typ budowli przeznaczonych do prowadzenia ruchu kolejowego, wchodzących w skład podsystemu strukturalnego „infrastruktura” (szyny przytwierdzenia, podkłady, podrozjadnice, mostownice, podpory blokowe, rozjazdy i skrzyżowania), urządzeń prowadzenia ruchu z podsystemu „energia”(dławik torowy,linki dławikowe, szybkie wyłączniki, sieci jezdne i powrotne) i „sterowanie” (jak urządzenia stacyjne, blokady liniowe, sygnalizatory, wykrywacze stanów awaryjnych, urządzenia łączności, oddziaływania tor – pojazd, kontroli prowadzenia pociągu – z wyjątkiem balis europejskiego systemu sterowania pociągiem ETCS).
Rozporządzenie zawiera również katalogi typów budowli metra, kolei wąskotorowych, prywatnych i bocznic wymagających świadectw dopuszczenia do eksploatacji. Ponadto świadectwo dopuszczenia do eksploatacji typu jest wydawane na każdy typpojazdu trakcyjnego lub specjalnego, wagonu pasażerskiego lub towarowego, przeznaczonego wyłącznie do użytku lokalnego, pojazdu historycznego lub pojazdu turystycznego eksploatowanego na sieci kolejowej, niezależnie od drogi kolejowej, po której się porusza.
Wydanie świadectwa dopuszczenia do eksploatacji typu jest poprzedzone badaniami zgodności z wymaganiami specyfikacji technicznych, dokumentów normalizacyjnych, analizami wyników prób eksploatacyjnych, badaniami funkcjonalnymi. Szczegółowe wykazy wymaganych badań zostały wymienione w omawianym rozporządzeniu dla każdego z katalogów obiektów odrębnie.
Rozporządzenie, podobnie zresztą jak sama ustawa, w zakresie funkcjonowania systemów interoperacyjności jest kazuistyczne. Pozostaje mieć nadzieję, że doświadczenia kolejnych lat pozwolą zmniejszyć formalną złożoność regulacji.
Piotr Świątecki
