Od pierwszego sierpnia br. nastąpiły znaczne podwyżki wynagrodzeń osób, zajmujących wysokie stanowiska państwowe; parlamentarzystów, ministrów, Prezydenta. Zmiana pozwala nam, „zakładnikom lepszej przyszłości którym ci ze szczytu schodów ukazują się rzadko” (Ze szczytu schodów, Zbigniew Herbert), oczekiwać lepszych dla wszystkich, racjonalnych rozstrzygnięć. Możliwość otrzymania wyższych dochodów może skłaniać więcej osób zdolnych i fachowych do podjęcia służby publicznej. Każdy może obliczyć sobie nowe wartości na podstawie powszechnie dostępnych informacji, ale ja już zrobiłem to dla Państwa w tym tekście.
Osoby kierujące państwem objęte są tzw. mnożnikowym systemem wynagrodzeń, tj. ich wynagrodzenia ustala się jako iloczyny tzw. kwoty bazowej oraz ustalonych mnożników. Kwota bazowa jest określana corocznie w ustawie budżetowej, a mnożniki (z jednym wyjątkiem) w rozporządzeniu Prezydenta z 25 stycznia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. Wyjątkiem są mnożniki ustalone dla Prezydenta w samej ustawie. Mnożniki ustala się odrębnie dla wynagrodzeń zasadniczych i dla dodatków funkcyjnych.
Podział na wynagrodzenie zasadnicze i dodatek funkcyjny bierze się stąd, iż urzędnikom państwowym przysługuje dodatek za wieloletnią pracę w urzędach państwowych (tzw. wysługa lat) do 20% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego.
W istocie więc że wynagrodzenie w tej grupie składa się z trzech składników: wynagrodzenia zasadniczego, dodatku funkcyjnego i dodatku za wysługę lat.
W ustawie budżetowej na 2021 r. kwota bazowa ustalona została w wysokości 1.789,42 zł. Na podobnym poziomie ustalano ją we wcześniejszych latach, można więc było mówić o relatywnym obniżaniu się wynagrodzeń (uposażeń) osób sprawujących kierownicze funkcje państwowe w stosunku do średnich wynagrodzeń w Polsce.
Ten stan rzeczy został znacząco zmieniony rozporządzeniem Prezydenta z 30 lipca 2021 r. zmieniającym wspomniane wcześniej rozporządzenie i podnoszącym wartości mnożników. Dalej podaję kwoty brutto.
Dla podsekretarza stanu mnożnik wynagrodzenia zasadniczego wynosi obecnie 7,04; mnożnik dodatku funkcyjnego: 1,92. Wynagrodzenie zasadnicze podsekretarza stanu wynosi więc 12.597,60 zł, a dodatek funkcyjny 3.435,70 zł. Parlamentarzystom przysługuje uposażenie, odpowiadające 80% wysokości wynagrodzenia podsekretarza stanu. Uposażenie parlamentarzysty wyniesie więc 12.826,64 zł.
Podsekretarz stanu korzystający z maksymalnego dodatku za wysługę lat (20%) otrzyma miesięczne wynagrodzenie zasadnicze, dodatek funkcyjny i dodatek za wysługę, łącznie 18.552,82 zł.
Parlamentarzyści nie mają prawa do dodatku za wysługę lat, otrzymują natomiast zróżnicowane dodatki funkcyjne (inne dla przewodniczących komisji, inne dla sekretarzy Izby czy członków niektórych komisji) i diety. Suma dodatków funkcyjnych nie może przekroczyć 35% uposażenia, tj. 4.489,32 zł. Dieta parlamentarna jest równa 25% wynagrodzenia podsekretarza stanu bez dodatku stażowego, czyli 4.008,33 zł. Łączne, maksymalne przychody miesięczne brutto parlamentarzysty wyniosą sumę obliczonych wyżej kwot: uposażenia, maksymalnej sumy dodatków funkcyjnych i diety, czyli 21.324,29 zł. Może na nie liczyć tylko osoba pełniąca kilka funkcji.
Rozporządzenie podnosi również wysokość wskaźników stosowanych do obliczenia wynagrodzeń innych ważnych osób. Podaję przykładowe wartości z założeniem uprawnienia do pełnej wysługi lat (20 lat). I tak, jeśli parlamentarzysta obejmie stanowisko premiera lub marszałka Izby (sejmu lub senatu), stosuje się do niego wskaźniki 8,68 i 2,8, z uwzględnieniem diety parlamentarnej daje to łączne przychody miesięczne 27.657,37 zł. Przypomnę natomiast, że Prezydent nie ustala sobie sam wskaźników, czyni to parlament ustawą. Nowelizacja ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe przyjęta 18 września br. ustaliła dla Prezydenta współczynniki 9,8 i 4,2, co da wynagrodzenie ok. 28.560 zł. To znaczna zmiana, bowiem dotąd w odniesieniu do Prezydenta stosowano współczynniki 7 i 2 co dawało łącznie, z pełną wysługą lat, ok. 18.600 zł. Podobny, znaczny wzrost dotyczy innych stanowisk. Np. uposażenie parlamentarne do końca sierpnia 2018 r, wynosiło 10.020,80 zł, a od 1 września 2018 r. do 31 lipca 2021 r. – jeszcze mniej, bo 8.016,64 zł. Zwiększenie do kwoty 12.826,64 zł to, co prawda jednorazowa zmiana o 60% wartości, ale połowa tej podwyżki to powrót do stanu z 2018 roku. Z perspektywy emeryta czy rencisty są to znaczne kwoty, ale dla dobrego adwokata, lekarza, przedsiębiorcy nie będą to już wartości szokujące. Mimo wszystko po wejściu w życie omówionych zmian państwo polskie wynagradza polityków przyzwoicie (pewnie posłowie zagranicą zarabiają więcej, ale zagranicą wszyscy zarabiają więcej), co pozwala nam, „zakładnikom lepszej przyszłości którym ci ze szczytu schodów ukazują się rzadko”, oczekiwać wzrostu profesjonalizmu w zarządzaniu państwem zgodnie ze starą, rzymską zasadą: do ut des. Daję, abyś dał.
Piotr Świątecki
– prawnik, inżynier, publicysta, autor kilkunastu książek m.in. o prawie transportowym i zamówieniach publicznych, kilkanaście lat arbiter zamówień publicznych, od 1990 roku w resorcie transportu, od 1997 roku pracuje w Kancelarii Senatu kolejno jako legislator, dyrektor biura, a przez 8 miesięcy – jej minister – szef. Teksty w „Kolei na prawo” odzwierciedlają osobiste poglądy autora.
