Do sejmu wpłynął rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji rządowej. Nowy rząd układa sobie klocki według własnych potrzeb, co jest zwykłym działaniem po zmiany władzy. Ustrój administracji rządowej jest dostosowany do takich zmian poprzez wyodrębnienie tzw. działów administracji rządowej – właśnie takich klocków, które można układać według potrzeb, na przykład – potrzeb wynikających z relacji członków koalicji. Oczywiście, jak za każdym razem, modyfikacja struktury administracji rządowej „ma na celu usprawnienie realizacji zadań wykonywanych przez administrację rządową, a tym samym zwiększenie efektywności działania administracji rządowej”. Wydaje się mało prawdopodobne, by ustawa ta nie została uchwalona, bowiem rząd dysponuje obecnie bardzo silnym wsparciem w Sejmie.
Nie jest to taka rewolucja, jak na przykład dokonana w 1987 r. modernizacja dokonana przez rząd Mieczysława F. Rakowskiego. W Dzienniku Ustaw Nr 33 z 1987 r. opublikowano serię ustaw, przyjętych przez sejm 23 października 1987 r., tworzących m.in. Wspólnotę Energetyki i Węgla Brunatnego, Wspólnotę Węgla Kamiennego, przedsiębiorstwo „Porty Lotnicze”, urzędy Ministrów” Edukacji Narodowej, Rynku Wewnętrznego, Współpracy Gospodarczej z Zagranicą, Transportu, Żeglugi i Łączności, Budownictwa i Gospodarki Przestrzennej oraz Przemysłu.
Podobnie rewolucyjny charakter miały zmiany dokonane w sierpniu 1996 r., prowadzące do przekazania nadzoru nad resortowymi przedsiębiorstwami państwowymi ministrowi skarbu i wojewodom. W transporcie dotyczyło to przecież ok. 500 firm, w tym niedawno wyodrębnionych przedsiębiorstw zaplecza kolejowego oraz drogowych.
Wśród proponowanych zmian kompetencyjnych, zawartych w omawianym dziś projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji rządowej na pierwsze miejsce, z perspektywy naszej branży, wysuwa się powrót problematyki CPK do resortu transportu. Centralny Port Komunikacyjny ma być węzłem przesiadkowym między Warszawą i Łodzią, integrującym transport lotniczy, kolejowy i drogowy. Tym razem uznano, że aspekt transportowy jest istotniejszy od aspektu rozwojowego, i odpowiedzialność za to przedsięwzięcie przejdzie z resortu rozwoju regionalnego do resortu transportu.
Płynność granicy pomiędzy inwestycjami transportowymi, podejmowanymi w „zwykłym” trybie przez takie struktury, jak Polskie Linie Kolejowe czy Dyrekcja Generalna Dróg Krajowych, a inwestycjami wchodzącymi w skład „programu CPK”, obejmującymi przecież drogi i koleje w całej Polsce, przemawia za tą zmianą, usuwającą przesłanki do ewentualnych sporów kompetencyjnych na szczeblu rządowym. Jest to istotna cecha podziału administracji rządowej na działy, iż ta sama materia, zależnie od punktu widzenia, może być różnie zakwalifikowana. W naszym przypadku inwestycje transportowe są zarówno elementem rozwoju kraju (resort rozwoju) jak i elementem funkcjonowania systemu transportowego (resort transportu). Tych dylematów do końca nie da się rozwiązać w inny sposób, niż dobrą współpracą.
Jak wiadomo, przyszłość programu CPK nie jest w tej chwili jasna, czy będzie on w dotychczasowej formie kontynuowany, czy też – podlegać ma modyfikacjom. Rząd analizuje posiadaną dokumentację i dokonuje audytu tego kompleksu inwestycyjnego. Wydaje się, że nie ma w tym nic nagannego, iż co pewien czas wieloletnie plany są dokładnie przeglądane i ewentualnie – modyfikowane. Od czasu rozpoczęcia realizacji tego programu wiele okoliczności uległo zmianie, m.in. spadła wielkość ruchu lotniczego w wyniku pandemii.
Ważne, by decyzje odnoszące się do inwestycji miały charakter merytoryczny i nie były przedmiotem politycznej gry. I tak dynamika nieprzewidywanych zdarzeń pociąga za sobą liczne zagrożenia dla efektywności tego bezprecedensowego przedsięwzięcia. Olbrzymia jest odpowiedzialność tych, którzy dziś podejmują w tej sprawie decyzję ze świadomością, że nie wszystkie ich skutki są do przewidzenia…
Ustawa ma dokonać innych jeszcze korekt, luźniej związanych z naszą, transportową branżą, albo i niezwiązanych z nią całkiem. Niektóre zadania przypisane obecnie premierowi zostaną przekazane resortowym ministrom; dotyczy to np., pomocy Polonii i Polakom za granicą (MSZ) oraz nadzoru nad Rządową Agencją Rezerw Strategicznych (MSW). Minister pracy i zabezpieczenia społecznego musi wydzielić ze swojego przedmiotu działania i urzędu działki dla ministrów równości i polityki senioralnej.
Istotą systemu wprowadzonego ustawą o działach administracji rządowej była możliwość budowania resortów z klocków – działów, łączonych zgodnie z potrzebami. I tak minister transportu miewał w swoim zakresie działania, prócz samego transportu, również działy łączności, żeglugi śródlądowej, gospodarki morskiej, budownictwa czy planowania (zagospodarowania) przestrzennego. Wydawałoby się, że same te „klocki” powinny pozostać w tym modelu niezmienne, lecz jednak takie założenie nie daje się utrzymać.
Również przy okazji obecnej modernizacji administracji rządowej nastąpią przesunięcia, jak m.in. wyłączenie z działu „energia” spraw z zakresu surowców energetycznych i paliw oraz energetyki jądrowej, z jednoczesną zmianą nazwy działu „gospodarka złożami kopalin” na „gospodarka surowcami energetycznymi” i wzmocnieniem tego działu o wyżej wymienione sprawy z zakresu działu energia oraz z pogranicza działów energia i klimat, to jest gospodarkę wodorową. Do działu klimat przeniesiono natomiast energetykę prosumencką i rozproszoną. Tym sposobem rozdziela się – na różne działy – surowce energetyczne i inne kopaliny (jak kruszywa budowlane) oraz oddziela energetykę rozproszoną od zawodowej, uznając związek ekologicznych źródeł energii z klimatem za silniejszy, niż ich związek z energetyką.
Minister właściwy w sprawach gospodarki surowcami energetycznymi będzie głównym kreatorem modernizacji energetyki w kierunku zmniejszania emisyjności, gospodarki wodorowej i energetyki atomowej, tj. neutralizacji klimatycznej.
Piotr Świątecki
piotr.swiatecki@wolnadroga.pl
