Rok 1989 był rokiem przełomowym pod wieloma względami. Zniesiono kartki na benzynę, talony na samochody, kwity na węgiel; utrzymano kartki na mięso i jego przetwory. W telewizorze można było zajrzeć do telegazety TVP. Reaktywowano wcześniej zdelegalizowane Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”. 27 stycznia odbyły się rozmowy w Magdalence, które miały przygotować do obrady Okrągłego Stołu.
Kilkanaście dni później Wojciech Jaruzelski w trakcie trwania XI Plenum KC PZPR powiedział: Oczekujemy, że zostaną one uwieńczone osiągnięciem porozumienia w sprawach najżywotniejszych dla pomyślności narodu, dla siły ludowego państwa, dla procesów reform w warunkach socjalistycznej demokracji parlamentarnej.
Do podpisania porozumień Okrągłego Stołu doszło 5 kwietnia.
15 lutego Sejm przyjął ustawę o święcie narodowym ustalonym na 11 listopada. Tego samego dnia został powołany Fundusz Obsługi Zadłużenia Zagranicznego (FOZZ). 9 marca w Białymstoku doszło do wykolejenia pociągu przewożącego 20 ton chloru. Dzięki sprawnej akcji ratowniczej nie doszło do skażenia.
17 kwietnia Sąd Wojewódzki w Warszawie ponownie zarejestrował NSZZ „Solidarność”. Można uznać, że jest to pokłosie strajków, które odbywały się w kwietniu i maju 1988 roku oraz kontynuowanych w sierpniu w Bydgoszczy, Inowrocławiu, Krakowie, Gdańsku, Jastrzębiu Zdroju i innych miejscowościach. Kolejne strajki pokazały, że pomimo delegalizacji „Solidarność” nie umarła i żyje. Powoli więc kolejne grupy zawodowe w tym kolejarze rozpoczynali wychodzenie z cienia i organizowanie się na nowo. W Gdańsku utworzono kolejową Komisję NSZZ „Solidarność” Gdynia – Gdańsk – Tczew. Komisja miała za zadanie koordynować działalność związkową. Pełnomocnikiem komisji został Zbigniew Iwaniuk. 1 września 1988 r. wydano oświadczenie zamieszczone w piśmie „Lokomotywa”. Zawarto w nim cele organizacji:
Głównym celem Kolejowej Komisji NSZZ „Solidarność” Gdańsk – Gdynia – Tczew, będzie działalność zmierzająca do legalizacji NSZZ „Solidarność”.
W swojej działalności Kolejowa Komisja (…) będzie się opierać na Porozumieniu Gdańskim Sierpień 80 oraz na Porozumieniu Wrocławskim, podpisanym w Lokomotywowni Wrocław Główny 1980 r. dotyczącym kolejarzy.
Jak opisał te wydarzenia H. Sikora w swojej publikacji pt. „40 najważniejszych wydarzeń w historii kolejowej Solidarności”: Organizowanie związku w kolejowych zakładach pracy często przyjmowane było przez przełożonych, ówczesnych naczelników, z dużą niechęcią, czy wręcz utrudnianiem wszelkich form odbudowy „Solidarności”.
Stawiane przeszkody i wspomniana niechęć, pomimo że nie ułatwiały działań to jednak nie mogły ich wcale powstrzymać. Fala powoli rozlewała się po całym kraju. W kolejnych miastach tworzyły się lokalne komisje. Ostatecznie NSZZ „Solidarność” mogła z otwartą przyłbicą wystąpić w trakcie rozmów z Ministerstwem Transportu oraz władzami PKP.
Praktycznie od samego początku swojej reaktywacji działacze „Solidarności” wzięli na tapet sprawy wynagrodzenia kolejarzy oraz ich warunków pracy. Świadomi byli, że idzie wiatr zmian i PKP należy zrestrukturyzować. Największy ciężar walki o wprowadzenie zmian spoczął na Okręgowych Sekcjach Kolejarzy (OSK).
Pomimo początkowych tarć wśród działaczy kolejowych siedzibę Krajowej Sekcji Kolejarzy ustanowiono w Warszawie. Wcześniej głosy były podzielone pomiędzy ulokowaniem siedziby w Gdańsku lub Wrocławiu. Przewodniczącym KSK został wybrany Józef Dąbrowski. Wybrano go w trakcie Zebrania Delegatów Krajowej Sekcji Kolejarzy NSZZ „Solidarność” w dniach 14-16 grudnia 1989 roku. Pełnił funkcję do grudnia 1990 roku.
Koniec 1989 roku był równie ciekawy, jak jego początek. 29 grudnia Sejm PRL zmienił nazwę państwa na Rzeczpospolita Polska, a określenie „państwo socjalistyczne” zostało zastąpione sformułowaniem „państwo demokratyczne”. 30 grudnia Lech Wałęsa spotkał się z Mieczysławem Rakowskim, a ostatniego dnia roku Wojciech Jaruzelski podpisał tzw. plan Balcerowicza.
Zmiany było czuć w całym kraju. Jednak dopiero następne lata miały pokazać w jakim kierunku podążą dotychczasowi przywódcy państwa oraz czy działacze „Solidarności” udźwigną na swych barkach trud wprowadzenia demokratycznych zmian.
Krzysztof Drozdowski
