Zgodnie z ustawą z 9 sierpnia br. o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w przyszłym roku czeka nas taki spis. Ustawa reguluje zakres, formę i tryb przeprowadzenia przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań oraz zakres, formę i tryb prac związanych z przygotowaniem i opracowaniem wyników tego spisu, przeprowadzanego w terminie od 1 kwietnia 2021 r. do 30 czerwca 2021 r., według stanu na dzień 31 marca 2021 r., godz. 24.00.
Zgodnie z ustawową definicją narodowy spis powszechny ludności i mieszkań w 2020 r., to proces planowania, zbierania, łączenia, oceny, rozpowszechniania i analizy danych demograficznych, społecznych, ekonomicznych oraz o zasobach mieszkaniowych dla najniższych poziomów agregacji danych, w oznaczonym czasie, w odniesieniu do osób fizycznych na terytorium RP.
Spisem obejmuje się: osoby fizyczne stale zamieszkałe i czasowo przebywające w mieszkaniach, budynkach i innych zamieszkanych pomieszczeniach, a także niemające miejsca zamieszkania. Spis obejmuje też mieszkania, budynki, obiekty zbiorowego zakwaterowania oraz zamieszkane pomieszczenia niebędące mieszkaniami (wiem, wiem, to okropnie się czyta, ale tak precyzyjnie sformułował to ustawodawca).
Spis nie obejmie cudzoziemskiego personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych państw obcych, członków ich rodzin oraz innych osób korzystających z przywilejów i immunitetów na mocy ustaw, umów międzynarodowych lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych; a także nie obejmie mieszkań, budynków, obiektów oraz pomieszczeń będących własnością przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych państw obcych.
Prezes Głównego Urzędu Statystycznego zapewni ochronę danych zebranych w ramach prac spisowych (danych wrażliwych, osobowych). Szczególnie dane jednostkowe identyfikowalne podlegają bezwzględnej ochronie. GUS odpowiada za to, by nasze odpowiedzi nie zostały wykorzystane do czegokolwiek innego, niż obliczenia zbiorcze (statystyki).
Dlatego dane zebrane w trakcie spisu będą wykorzystywane wyłącznie do opracowań, zestawień i analiz statystycznych oraz do tworzenia i aktualizacji przez GUS operatu do badań statystycznych.
Zbierane będą informacje służące do ustalenia charakterystyki demograficznej, obejmujące: płeć, wiek, adres zamieszkania, stan cywilny, kraj urodzenia, kraj posiadanego obywatelstwa.
Opis aktywności ekonomicznej obejmie: bieżący status aktywności zawodowej (pracujący, bezrobotni, bierni zawodowo), lokalizację miejsca pracy, rodzaj działalności zakładu pracy, zawód wykonywany, status zatrudnienia, wymiar czasu pracy, rodzaj źródła utrzymania osób, rodzaje pobieranych świadczeń.
Rejestracji podlegać będzie również poziom wykształcenia i niepełnosprawności.
Spis ma także zdiagnozować migracje wewnętrzne i zagraniczne, badając: okres zamieszkania w obecnej miejscowości, miejsce poprzedniego zamieszkania w RP, miejsce zamieszkania rok przed spisem, fakt przebywania kiedykolwiek za granicą (z miejscem), rok przyjazdu albo powrotu do RP.
W ramach charakterystyki etniczno-kulturowej zbadane zostaną: narodowość – przynależność narodowa lub etniczna, język, którym posługują się osoby w kontaktach domowych, wyznanie – przynależność do kościoła lub związku wyznaniowego.
W odniesieniu do gospodarstw domowych i rodzin badaniu podlegają: stopień pokrewieństwa z reprezentantem gospodarstwa domowego; tytuł prawny do zajmowanego mieszkania.
Na charakterystykę zasobów mieszkaniowych składają się m.in.: rodzaj pomieszczeń mieszkalnych, stan zamieszkania (liczba osób), liczba izb, powierzchnia użytkowa i własność mieszkania, jego wyposażenie w urządzenia techniczno-sanitarne, rodzaj paliwa stosowanego do ogrzewania, tytuł prawny zamieszkiwania mieszkania. Podobne dane będą zbierane dla budynków wielorodzinnych.
Spis powszechny będzie przeprowadzony z wykorzystaniem bezpiecznych technologii informatycznych i komunikacyjnych metodą obserwacji pełnej, tylko niekiedy zastępowanej szacunkami.
Osoba fizyczna objęta spisem powszechnym będzie obowiązana przeprowadzić tzw. samospis internetowy za pośrednictwem interaktywnej aplikacji dostępnej na stronie internetowej Głównego Urzędu Statystycznego. W razie trudności administracja rządowa i samorządowa pomoże, udostępniając odpowiednie pomieszczenia i sprzęt oraz konsultacje, jak z nich skorzystać…
Powiecie Państwo – to wszystko powinno być zarejestrowane w przepastnych archiwach różnych organów administracji publicznej – od urzędów stanu cywilnego do administracji techniczno-budowlanej. Może nie wszystko, lecz wiele z informacji objętych spisem w różnej formie i w różnorodny sposób zagregowanych jest zbieranych przed sektor publiczny systematycznie. Mimo to nawet w krajach lepiej od nas informatycznie zorganizowanych przeprowadza się regularnie spisy powszechne. Obecny, polski spis jest nawet w pewien sposób zainspirowany wymaganiami prawa UE. Bo jeszcze daleko nam do tego, by administracja publiczna wiedziała o nas wszystko. I chyba dobrze w sumie, że tak jest….i niech tak zostanie….
Spiszmy się więc sami, pamiętając przesłanie, pozostawione nam przez Czesława Miłosza w wierszu, z którego zaczerpnąłem tytuł tego tekstu.
Piotr Świątecki
