21 lutego 2019 r. Sejm uchwalił ustawę o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Jak to ostatnio często bywa, ustawodawca został zainspirowany regulacjami europejskimi. Omawiana dziś ustawa służy przeniesieniu do prawa polskiego postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2102 z dnia 26 października 2016 r. w sprawie dostępności stron internetowych i mobilnych aplikacji organów sektora publicznego.
Ustawa określa m.in. wymagania dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych – dalej w skrócie określanych w skrócie jako „strony”, wymagania dotyczące ich treści, przeglądu i aktualizacji deklaracji oraz publikacji. Ustawa określa również kompetencje organu właściwego w sprawach monitorowania zapewniania dostępności cyfrowej stron podmiotów publicznych oraz nadzoru nad stosowaniem przepisów ustawy, a także zasady monitorowania zapewniania tej dostępności.
Ustawę stosuje się do jednostek sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów ustawy o finansach publicznych, innych państwowych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, innych osób prawnych, utworzonych w szczególnym celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym, niemających charakteru przemysłowego ani handlowego, kontrolowanych przez państwowe jednostki organizacyjne oraz jednostki wspomnianego sektora.
Kontrola polega na bezpośrednim albo pośrednim finansowaniu ich w ponad 50%, posiadaniu ponad połowy udziałów albo akcji, sprawowaniu nadzoru nad organem zarządzającym, lub prawie do powoływania ponad połowy składu organu nadzorczego lub zarządzającego. Ustawą objęte są również związki wspomnianych podmiotów część organizacji pozarządowych.
Najważniejszy przepis ustawy zawarty w jej art. 5 stanowi, iż podmioty publiczne zapewniają dostępność cyfrową przez spełnienie przez ich strony wymagań, określonych w załączniku do ustawy. Dostępność cyfrowa strony polega na zapewnieniu jej funkcjonalności, kompatybilności, postrzegalności i zrozumiałości. W przypadku, gdy podmiot publiczny publikuje informacje na cudzej stronie i informacje te nie spełniają wymagań dostępności cyfrowej, podmiot ten publikuje te same informacje na wybranej spośród swoich stron, w sposób dostępny cyfrowo.
W przypadku, gdy podmiot publiczny nie jest w stanie zapewnić dostępności cyfrowej elementu strony, zapewnia alternatywny sposób dostępu do tego elementu, polegający w szczególności na zapewnieniu kontaktu telefonicznego, korespondencyjnego, za pomocą środków komunikacji elektronicznej, za pomocą tłumacza języka migowego, lub tłumacza – przewodnika.
Podmiot publiczny zapewnia dostępność cyfrową: strony podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej, swoich danych teleadresowych, narzędzi służących do kontaktu, nawigacji, deklaracji dostępności, informacji dotyczących sytuacji kryzysowej, dokumentów urzędowych oraz wzorów umów lub wzorów innych dokumentów przeznaczonych do zaciągania zobowiązań cywilnoprawnych.
Ustawy nie stosuje się m.in. do stron dostawców usług medialnych, multimediów nadawanych na żywo, map oraz map interaktywnych, w tym geoportali. Nie stosuje się jej również do treści będących w posiadaniu podmiotu publicznego, które nie zostały przez niego lub na jego rzecz wytworzone albo przez niego nabyte, albo których dostosowanie do wymagań dostępności cyfrowej wymaga modyfikacji, do której ten podmiot publiczny nie jest uprawniony.
Na zakończenie kilka ważnych, ustawowych definicji. Ogólne pojęcie elementów strony obejmuje tekst, grafikę, wykresy, mapy, multimedia, animacje, pliki oraz narzędzia do interaktywnego przesyłania danych. Funkcjonalność to właściwość strony umożliwiająca użytkownikowi skorzystanie ze wszystkich oferowanych przez nie funkcji. Kompatybilność to właściwość strony umożliwiająca jej współpracę z możliwie największą liczbą programów, w tym z narzędziami i programami wspomagającymi osoby niepełnosprawne. Multimediami są dźwięk, wideo, prezentowane również w sposób interaktywny, lub połączenie tych form przekazu. Nawigacją jest zespół funkcji obejmujących menu oraz linki do elementów strony, takich jak nagłówki, listy lub tabele, pozwalających użytkownikowi na przemieszczanie się między elementami strony. Postrzegalność to właściwość strony umożliwiająca jej odbiór przez użytkownika za pomocą zmysłu słuchu, wzroku lub dotyku. Zrozumiałość to właściwość strony umożliwiająca użytkownikowi tych stron i aplikacji zrozumienie treści i sposobu ich prezentacji.
I wreszcie najważniejsza definicja – stroną internetową jest zbiór uporządkowanych logicznie, połączonych ze sobą przez nawigację oraz linki, elementów prezentowanych za pomocą przeglądarki internetowej pod jednolitym adresem elektronicznym.
Zrelacjonowana wyżej w wielkim skrócie ustawa o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych odnosi się do bardzo wąskiego wycinka rzeczywistości i zawiera przepisy adresowane do niewielkiej liczby specjalistów, i przez nich też może być w pełni rozumiana. Coraz więcej jest prawa hermetycznego, niedostępnego dla przeciętnego czytelnika, stanowionego pod presją międzynarodową. To znak czasu i cecha naszej cywilizacji – nieunikniona, niestety.
Piotr Świątecki
