Kolej na historię…
Br. Albert – Adam Chmielowski
Tatrzańscy wycieczkowicze podążający z Kuźnic w stronę Giewontu mijają przed wejściem na polanę Kalatówki niedużą kapliczkę, będącą siedzibą zakonu sióstr Albertynek. Niedaleko kapliczki znajduje się pustelnia brata Alberta,czyli Adama Chmielowskiego, założyciela klasztoru.
Bywał w niej, gdy przyjeżdżał z Krakowa, tam też przyjmował przedstawicieli ówczesnej polskiej inteligencji przebywającej w Zakopanem. Odwiedzał go m.in. Stefan Żeromski, Stanisław Witkiewicz, Karol Hubert Rostworowski, Stanisław Przybyszewski, Józef Konrad Korzeniowski.
Kim tak naprawdę był Adam Chmielowski? Wielu zna go jedynie z działalności charytatywnej, jaką prowadził w Krakowie od 1884 roku. Początkowo podzielił kotarą na dwie części swoje mieszkanie przy ul. Basztowej. W jednej urządził pracownię malarską, w drugiej mieszkali bezdomni. Ów podział był jedynie symboliczny, bezdomni przebywali w obu częściach, by ostatecznie go okraść, a na uciążliwe sąsiedztwo narzekali też są sąsiedzi.
Niezrażony Adam Chmielowski trzy lata później założył habit i skupił się na posługiwaniu ubogim. Powtarzał, że każdemu trzeba:„dać jeść, bezdomnemu miejsce, a nagiemu odzież”. Funkcjonujące w tym czasie miejskie ogrzewalnie dla bezdomnych były w rzeczywistości pijackimi i złodziejskimi melinami. Postanowił zmienić je w przytuliska. Chciał dać bezdomnym nie tylko ciepło, ale i miłość. Mawiał: „Powinno się być jak chleb, który dla wszystkich leży na stole, z którego każdy może kęs dla siebie ukroić, nakarmić”.
Załatwiał bezdomnympracę, organizował warsztaty. W 1888 r. złożył śluby zakonne i założył Zgromadzenie Braci Albertynów Posługujących Ubogim. Wówczas miasto przekazało mu w zarząd ogrzewalnię i dało skromne środki, które uzupełniał prowadzoną codziennie kwestą.
W 1891 r. do Krakowa trafiła z Podlasia Anna Lubańska i MariaSilukowska. Przejęły oneogrzewalnie dla kobieti założyły Zgromadzenie Sióstr Albertynek Posługujących Ubogim. Oba zgromadzenia początkowo nie cieszyły się szacunkiem w mieście, jednak z czasem społeczeństwo Krakowa je zaakceptowało. Z czasem przytuliska zaczęły powstawać w innych miastach Galicji, m.in. we Lwowie, w Stanisławowie, Przemyślu i Jarosławiu.
Adam Chmielowski początkowo marzył o karierze malarskiej. Urodził się w 1846 r. w Igołomii,w rodzinie naczelnika komory celnej Królestwa Polskiego. Nauka nie sprawiała mu trudności, toteż łatwo uzyskał stypendium do szkoły w Petersburgu. Tam zapisał się do korpusu kadetów. Wyróżniał się nauką i zaangażowaniem, przez co zwrócił na siebie uwagę cara Aleksandra II.
Jednak po odwiedzinach u rodziców zrozumiał, że tak naprawdę jest Polakiem, który kocha swą zniewoloną ojczyznę. Dalszą naukę kontynuował w gimnazjum w Warszawie, późniejstudiował w Instytucie Politechnicznym i Rolniczo-Leśnym w Puławach. Po wybuchu powstania styczniowego poszedł walczyć. Jako kawalerzysta wziął udział w zwycięskiej bitwie gen. Langiewicza pod Grochowiskami. W boju pod Mełchowem 30 września 1863 r. został ciężko ranny, co skończyło się amputacją nogi.
Dzięki pomocy rodziny uniknął zesłania, musiał jednak emigrować. Trafił do Paryża. Zaczął rysować, zapisał się też na wydział inżynieryjny Uniwersytetu w Gandawie. Po roku wrócił do Paryża i poświęcił się malarstwu.Po kilku latach w Krakowie poznał Lucjana Siemieńskiego, znanego pisarza, poetę i krytyka sztuki, co niewątpliwie wpłynęło na jego dojrzewającą postawę artystyczną.
Dalsze studia podjął w Monachium, dzięki wsparciu Włodzimierza Dzieduszyckiego. Tam zaprzyjaźnił się z braćmi Maksymilianem i Aleksandrem Gierymskimi oraz Józefem Chełmońskim i Józefem Brandtem. Został cenionym autorytetem z teorii sztuki zarówno dawnej, jak i współczesnej.
Po powrocie do kraju osiadł w Warszawie, wynajmując wspólnie ze Stanisławem Witkiewiczem, Antonim Piotrowskim i Józefem Chełmońskim pracownię malarską w Hotelu Europejskim.Bywał na warszawskich salonach u Heleny Modrzejewskiej, zaś w pracowni odwiedzałgo Henryk Sienkiewicz i Antoni Sygietyński. Współdziałałz krakowskim Towarzystwem Przyjaciół Sztuk Pięknych i warszawską Zachętą, publikował w czasopiśmie Ateneum (rozprawa„O istocie sztuki”).
W 1879 roku przeprowadził się do Lwowa, gdzie zamieszkał wspólnie z Leonem Wyczółkowskim. Od tego czasu coraz częściej w jego refleksjach zaczynały dominować sprawy duchowe.Zaangażował się w działalność misjonarską, podejmował także prace konserwatorskie w kościołach.
Jego dorobek artystyczny jest niewielki, bodaj najbardziej znanym dziełem jest nieukończony obraz olejny „Ecce Homo” przedstawiający ubiczowanego Chrystusa. Wcześniej koncentrował swą uwagę na refleksji teoretycznej, a po 1888 roku angażując się w życie zakonne i pomoc ubogimporzucił malarstwo, uważając że nie ma ono istotnego sensu.
Zmarł 25 grudnia 1916 r. w Krakowie.W 1938 roku prezydent Polski Ignacy Mościcki nadał mu pośmiertnie Wielką Wstęgę Orderu Polonia Restituta, za wybitne zasługi w działalności niepodległościowej i społecznej.
Niezwykły przykład jego poświęcenia ubogim miał wpływ na życiowe decyzje Karola Wojtyły, który poświęcił mu dramat „Brat naszego Boga”.Później, jako papież Jan Paweł II beatyfikował go w 1983 roku, a sześć lat później zaliczył w poczet świętych.
Krzysztof Wieczorek
