Zmiana jest życiem…świat się zmienia, my powinniśmy zmieniać się wraz nim, uwzględniać postęp wynikający z przemyśleń i doświadczeń tysięcy innych ludzi…lecz czy musi to oznaczać ciągłe zmiany prawa? Czy zawsze można je utożsamiać z postępem? Dziś znów o zmianie prawa kolejowego, a dokładniej – o zmianie zasadniczej dla branży ustawy o transporcie kolejowym. Zmianie wymuszonej przez zmiany prawa europejskiego.
25 lutego 2021 r. Sejm przyjął kolejną nowelizację ustawy o transporcie kolejowym. W chwili, gdy piszę te słowa (25 marca br.), nad ustawą pracuje Senat. Nowelizacja ustawy kolejowej wprowadza do polskiego porządku prawnego część postanowień dwóch dyrektyw, wchodzących w skład części technicznej IV pakietu kolejowego. To dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/797 z11 maja 2016 r. w sprawie interoperacyjności systemu kolei w Unii Europejskiej i dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/798 z11 maja 2016 r. w sprawie bezpieczeństwa kolei.
Z tą ostatnią wiążą się rozporządzenia Komisji: 2018/762 z8 marca 2018 r. ustanawiające wspólne metody oceny bezpieczeństwa(…), 2018/763 z9 kwietnia 2018 r. ustanawiające praktyczne zasady wydawania jednolitych certyfikatów bezpieczeństwa(…)i 2019/779 z 16 maja 2019 r. ustanawiające szczegółowe przepisy dotyczące systemu certyfikacji podmiotów odpowiedzialnych za utrzymanie pojazdów (…).
Zasadnicza zmiana wprowadzana nowelizacją odnosi się do certyfikatów bezpieczeństwa; obecne, dwuczęściowe (A i B) zostaną zastąpione przez jednolity certyfikat bezpieczeństwa wydawany przez Agencję Kolejową UE (dla działalności na obszarze co najmniej dwóch krajów UE) lub krajowe organy ds. bezpieczeństwa.
Kolejne regulacje wprowadzane nowelizacją odnoszą się do procedur wydawania certyfikatów bezpieczeństwa m.in. z wykorzystaniem systemu informatycznego (kompleksowy punkt obsługi) stworzonego przez Agencję Kolejową UE. Przy okazji nowelizacji korekcie ulegną niektóre ustawowe definicje, także te, które dotyczą zasadniczych dla kolei kwestii. I tak pojazdem kolejowym będzie teraz pojazd dostosowany do poruszania się na własnych kołach po torach kolejowych, napędzany w inny sposób niż siłą ludzkich mięśni lub bez napędu. Uzasadnieniem zmiany jest wyłączenie drezyn ręcznych z kategorii pojazdów kolejowych, dzięki czemu wymagania odnoszące się do pojazdów w ogólności nie będą miały do nich zastosowania (jak uzyskanie świadectwa dopuszczenia do eksploatacji typu pojazdu kolejowego).
Według kolejnej nowej, wprowadzanej obecnie definicji sieć kolejowa oznaczać będzie linie kolejowe, stacje pasażerskie, stacje rozrządowe, terminale towarowe i wszystkie inne elementy infrastruktury kolejowej niezbędne do zapewnienia bezpiecznej i ciągłej eksploatacji systemu kolei Unii. Na system kolei Unii składają się, zgodnie z kolejną definicją, elementy wymienione w załączniku do ustawy, to jest m.in. linie kolejowe, pasażerskie węzły przesiadkowe, towarowe centra logistyczne łącznie z terminalami intermodalnymi, systemy zarządzania ruchem, śledzenia i nawigacji, urządzenia techniczne do przetwarzania danych i telekomunikacji oraz wszystkie pojazdy kolejowe. Przypomnijmy, że wcześniej siecią kolejową byłpo prostu układ połączonych ze sobą dróg kolejowych zarządzany przez zarządcę infrastruktury.
Ustawa dopuści istnienie wielu sieci, o czym świadczy definicja obszaru użytkowania pojazdu, stanowiącego sieć kolejową lub sieci kolejowe na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państw członkowskich Unii Europejskiej, gdzie dany pojazd ma być użytkowany.
Zmodyfikowana zostanie również definicja przewoźnika kolejowego. Będzie to przedsiębiorca uprawniony do wykonywania przewozów kolejowych, w tym przedsiębiorca świadczący wyłącznie usługę trakcyjną, na podstawie licencji i jednolitego certyfikatu bezpieczeństwa, lub przedsiębiorca uprawniony do wykonywania przewozów kolejowych na podstawie świadectwa bezpieczeństwa. Dodano w definicji wskazanie, iż przewoźnik powinien mieć certyfikat bezpieczeństwa. Nadal przewoźnikiem może być przedsiębiorca świadczący wyłącznie usługę trakcyjną, tj. nie prowadzący w istocie przewozów zgodnie z przyjętymi w innych miejscach formalnymi określeniami. Przypomnę, że usługą trakcyjną jest działalność przewoźnika kolejowego polegającą na zapewnieniu pojazdu kolejowego z napędem wraz z obsługą maszynistów do wykonywania przewozu kolejowego albo zapewnienie obsługi maszynistów do prowadzenia pojazdu kolejowego z napędem – czyli może być nią nawet działalność, będąca w istocie formą pośrednictwa pracy.
Skorygowano definicję użytkownika bocznicy kolejowej – dotąd był to zarządca infrastruktury, który nie zarządzał inną drogą kolejową niż bocznica kolejowa, obecnie będzie to po prostu podmiot zarządzający bocznicą kolejową.
Typ pojazdu kolejowego, definiowany dotąd jako pojazd kolejowy o określonych powtarzalnych rozwiązaniach konstrukcyjnych, stanie się obecnie ogółem rozwiązań technicznych zastosowanych w projekcie pojazdu, określonych zasadniczymi cechami konstrukcyjnymi pojazdu. Not bene – pojazdy będą teraz już rejestrowane tylko w europejskim rejestrze pojazdów kolejowych (EVR).
Na zakończenie relacji o zmianach definicji- interoperacyjność. Według nowej, skróconej i uproszczonej definicji to zdolność systemu kolei Unii do zapewnienia bezpiecznego i nieprzerwanego przejazdu pociągów spełniających wymagany stopień wydajności.
Zmiana jest życiem…świat się zmienia i my powinniśmy się zmieniać wraz z nim, bo na tym polega postęp. Ale czy istotnie za każdym razem należy w budowli wymieniać fundamenty? Potrzeba czasu, by nowe pojęcia i ich nowe znaczenia przyjęły się, zapadły w pamięć, zostały uznane za swoje.
Piotr Świątecki
