SerhijŻadan
„Antena”
Wydawnictwo Warstwy 2020
Nowość wrocławskiego wydawnictwa, które słynie z pieczołowitego doboru autorów i niezwykle wyśrubowanego poziomu edytorskiego książek. Tym razem to tom SerhijaŻadana, ukraińskiego prozaika i poety, który w Polsce znany jest już od lat, ma swoich wiernych czytelników. W 2015 roku Żadan zdobył Literacką Nagrodę Europy Środkowej za powieść „Mezopotamia” (i jednocześnie pokonał wówczas Olgę Tokarczuk nominowaną za „Księgi Jakubowe”), w tym roku jego książka „Internat” także znalazła się w finale Angelusa. Fani Żadana prozaika z radością sięgną po jego tom „Antena”, ale ten wyjątkowy poetycki reportaż zachwyci też tych, którzy nie czytali ostatnio poezji. Utwory ukraińskiego literata w absolutnie fenomenalnym przekładzie poety Bohdana Zadury to odczyt z radaru, który autor kieruje na współczesną Ukrainę, z pogłębiającymi się problemami społeczno-politycznymi. Żadan doskonale wyczuwa nastroje, przetwarza je w najwyższej próby poezję, nie dziwi że w ojczyźnie jego utwory wielu obywateli zna na pamięć i śpiewa. Trudno się od lektury „Anteny” oderwać, bo w takim stylu piszą najlepsi. Nieprzypadkowo krytyczka literatury Justyna Sobolewska powiedziała niedawno, że to SerhijaŻadana widziałaby jako laureata literackiej Nagrody Nobla. Po to, aby odkrył go świat i mógł się jego twórczością zachwycić.
MatildaVossGustavsson
„Klub. Seksskandal w Komitecie Noblowskim”
Wielka Litera 2020
Książka szwedzkiej dziennikarki, która pracuje w dziale kultury głównego dziennika w tym kraju „DagensNyheter” ma trochę mylący podtytuł. Seksskandal nie wydarzył się bowiem w Komitecie Noblowskim, choć miał wpływ na wiele decyzji związanych z obsadą personalną instytucji, która co roku przyznaje literacką Nagrodę Nobla. Za sprawą skandalu Akademia Noblowska nie przyznała dwa lata temu laurów dla pisarza ani poety (dopiero w ubiegłym roku za rok 2018 odebrała nagrodę Olga Tokarczuk). Cała historia ma swój początek w ruchu obywatelskim #MeToo, jakipowstał w Stanach po ujawnieniu, że słynny hollywoodzki producent Harvey Weinstein jest oskarżany przez wiele kobiet jako agresor, który od lat seksualnie molestuje m.in. aktorki. MatildaVossGustavsson podobne głosy słyszała o Jeanie-Claudzie Arnaulcie, Francuzie, mężu szwedzkiej poetki i członkini Akademii Katariny Frostenson. Arnault był znany w literackim i artystycznym światku sztokholmskim jako współtwórca Forum, bodaj najbardziej znanego miejsca spotkań artystów z publicznością w minionych dekadach. I to właśnie w Forum Arnault wyszukiwał swoje ofiary – najczęściej młode, bezbronne kobiety, które osaczał. Gustavsson udało się dotrzeć do wielu z nich, a świadectwa wstrząsnęły całą Szwecją i Akademią Noblowską, z której m.in. wykluczono Katerinę Frostenson. Książka poświęcona dziennikarskiemu śledztwu i człowiekowi, który na oczach wszystkich potrafił upokarzać kobiety, ale nawet nobliwi przyjaciele przez lata nie zareagowali na skandaliczne zachowanie.
Monika Śliwińska
„Panny z <<Wesela>>”
Wydawnictwo Literackie 2020
Monika Śliwińska zachwyciła kilka lat temu fenomenalną biografią Stanisława Wyspiańskiego, niezwykle plastyczną, przybliżającą doskonale także ówczesne środowisko artystyczne skupione wokół malarza, dramaturga, projektanta mebli, architekta. W najnowszej książce dziennikarka powraca do wątków małopolskich, tym razem zwracając uwagę na wyjątkowe kobiety – wychowane w Bronowicach pod Krakowem siostry Mikołajczykówny, z których jedną z najbardziej znanych pozostała Jadwiga, żona poety Lucjana Rydla. To podczas ich wesela Wyspiański powziął myśl, aby napisać swoje literackie arcydzieło. Jadwiga Mikołajczykówna została w nim uwieczniona jako Panna Młoda, jej małżonek Lucjan Rydel jako Pan Młody. Ale wszystkie dziewczęta z rodziny Mikołajczyków okazały się wyjątkowymi muzami. Anna wyszła za mąż za malarza Włodzimierza Tetmajera, zaś Marię ubóstwiał malarz Ludwik de Laveaux. Monika Śliwińska zadała sobie nie lada trud, aby przybliżyć fascynujące biografie trzech panien z Bronowic i ich rodzin. W książce pokaźnych zresztą rozmiarów (ponad 650 stron) znajdziemy fantastyczną opowieść o młodopolskich wyjątkowych kobietach z pieczołowicie dobraną dokumentacją fotograficzną i reprodukcjami obrazów. Misternie tkana herstory (kobieca wersja historii) to piękny hołd tym postaciom w historii, które często stały w cieniu, ale bez ich tytanicznej pracy, zaangażowania i miłości, polska kultura nie byłaby tak bogata.
MAT
